Aplikacja pomagająca fizjoterapeutom w ocenie dysfunkcji miednicy mniejszej po przebytym raku szyjki macicy [ARTYKUŁ 2-JĘZ.]

Wprowadzenie: Rak szyjki macicy jest powodowany przetrwałym zakażeniem niektórymi typami wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV), a jego leczenie obejmuje chemioterapię, radioterapię i zabiegi chirurgiczne. Może ono powodować różnego rodzaju dysfunkcje dna miednicy. Toteż fizjoterapia odgrywa ważną rolę w ocenie i leczeniu dysfunkcji uroginekologicznych powstałych w wyniku leczenia onkologicznego.

Cel: Opracowanie narzędzia cyfrowego w postaci aplikacji pomagającej fizjoterapeutom w ocenie dysfunkcji miednicy mniejszej po przebytym raku szyjki macicy.

Materiał i metoda: Aplikacja została opracowana po zatwierdzeniu przez Komisję ds. Etyki w Badaniach Naukowych Ośrodka Medycyny Tropikalnej. Narzędzie zostało stworzone przez fizjoterapeutę posiadającego wiedzę i doświadczenie w tej dziedzinie. Badacze odbywali spotkania, aby sfinalizować tworzenie listy kontrolnej, a aplikację zaprogramowano przy użyciu Android Studio Environment. Ostatecznie wniosek został oceniony przez dwóch fizjoterapeutów będących specjalistami w tej dziedzinie.

Wyniki: Stworzona aplikacja wyświetla pięć sekcji dotyczących objawów dysfunkcji układu moczowego, funkcji seksualnych, czynności odbytu, bólu i zmian, takich jak: obrzęk limfatyczny, zwężenie pochwy i zwłóknienie pochwy.

Wniosek: Zastosowanie aplikacji może pomóc fizjoterapeutom w ocenie dysfunkcji miednicy mniejszej po przebytym raku szyjki macicy.

Słowa kluczowe: onkologia, fizjoterapia, rak szyjki macicy

Wprowadzenie

Rak szyjki macicy (ang. cervical cancer, CC) wywoływany jest przez przetrwałe zakażenie niektórymi typami wirusa brodawczaka ludzkiego (ang. human papillomavirus, HPV) (1). Zakażenie narządów płciowych tym wirusem jest częste i przeważnie nie przeistacza się w raka; jednak w niektórych przypadkach mogą wystąpić uszkodzenia komórek ulegające progresji w stronę onkogenezy (1, 2). Badanie cytologiczne metodą Papanicolau pozwala zweryfikować nieprawidłowości komórkowe spowodowane przez HPV, których wczesne zdiagnozowanie zapewnia wysoki wskaźnik wyleczenia (1, 2).

W Brazylii, wyłączając inne niż czerniak nowotwory skóry, CC jest trzecim najczęstszym typem nowotworu u kobiet. Zachorowalność w roku 2022 oszacowano na 16 710 nowych przypadków, co w przeliczeniu daje ryzyko wynoszące 15,38 przypadków na 100 000 kobiet (3). Leczenie CC może obejmować zabieg operacyjny, radioterapię i chemioterapię, w zależności od stadium choroby. Każda z tych metod może powodować uszkodzenie unaczynienia i unerwienia miednicy oraz czynności mięśni dna miednicy, co może skutkować dysfunkcjami układu moczowo-płciowego, takimi jak nietrzymanie moczu, nietrzymanie stolca, dysfunkcje seksualne i zwężenie pochwy, które pogarszają jakość życia kobiet po zakończeniu leczenia onkologicznego (4). Fizjoterapia odgrywa ważną rolę w zachowawczym leczeniu schorzeń uroginekologicznych (5-7). Wykorzystuje się w niej poradnictwo w zakresie anatomii miednicy oraz zaburzeń spowodowanych leczeniem onkologicznym, desensytyzację pochwy, masaż krocza, stosowanie rozszerzaczy pochwy, elektrostymulację i inne (5-7). Korzyści obejmują poprawę czucia w obrębie krocza, wyraźne zmniejszenie nietrzymania moczu, zmniejszenie nykturii oraz zwiększenie siły i wytrzymałości mięśni dna miednicy, a także poprawę funkcji seksualnych i jakości życia (5-7).

W tym kontekście warto wspomnieć, że profesjonalistom medycznym przychodzi z pomocą technologia – głównie poprzez wykorzystanie aplikacji mobilnych, które mogą przyczynić się do postawienia rozpoznania, podejmowania decyzji klinicznych i wyboru podejścia terapeutycznego (8). Tym samym narzędzia pomagające fizjoterapeutom w ocenie i leczeniu pacjentek onkologicznych mają ogromne znaczenie, ponieważ na tej specyficznej populacji prowadzi się niewiele badań.

Znaczenie fizjoterapii dla poprawy zdrowia kobiet po leczeniu CC jest oczywiste, dlatego ważne jest tworzenie narzędzi, które pomogą profesjonalistom w tym procesie. Toteż celem niniejszej pracy było opracowanie w formie aplikacji mobilnej skriningowej listy kontrolnej do fizjoterapii uroginekologicznej po leczeniu CC, aby zapewnić pacjentkom (mającym wskazania i realną potrzebę) odpowiednią pomoc fizjoterapeutyczną, gdyż leczenie onkologiczne nie powinno przebiegać z niedoszacowaniem wpływu choroby i stosowanych metod leczniczych na czynności wydalnicze i seksualne.

Materiał i metoda

Była to praca badawcza o charakterze użytkowym, której celem było opracowanie narzędzia cyfrowego w postaci aplikacji pomagającej określić wskazania do fizjoterapii miednicy po leczeniu CC. Badanie zostało zatwierdzone przez Komisję ds. Etyki w Badaniach Naukowych Ośrodka Medycyny Tropikalnej Uniwersytetu Państwowego Stanu Pará (CAAEE: 29018720.2.0000.5172).

Narzędzie zostało opracowane przez fizjoterapeutów posiadających wiedzę i doświadczenie w tej dziedzinie w oparciu na danych z piśmiennictwa z zakresu zdrowia kobiet i onkologii. Badacze odbywali spotkania, aby sfinalizować tworzenie listy kontrolnej, a aplikację zaprogramowano przy użyciu Android Studio Environment. Ostatecznie wniosek został oceniony przez dwóch fizjoterapeutów będących specjalistami w tej dziedzinie.

Zaprogramowana aplikacja została podzielona na pięć sekcji:

1 – objawy dysfunkcji układu moczowego;
2 – funkcje seksualne;
3 – czynność odbytu;
4 – ból;
5 – zmiany anatomiczne według oceny fizjoterapeutycznej.

Wniosek został oceniony przez dwóch specjalistów z danej dziedziny, którym polecono zapoznać się z aplikacją i wyrazić swoją opinię, a także zaproponować zmiany i sugestie w sposób jakościowy. Stworzone narzędzie zostało nazwane CheckIn. Składa się z pięciu sekcji oraz 31 pytań (ryc. 1-4).

Sekcja 1 (objawy dysfunkcji układu moczowego) została podzielona na objawy zaburzeń drożności dróg moczowych, podrażnienia dróg moczowych i wysiłkowego nietrzymania moczu (ryc. 2). Sekcja 2 (funkcje seksualne) omawia kwestie związane z popędem płciowym, satysfakcją seksualną, zwężeniem pochwy i nawilżeniem pochwy (ryc. 3). Sekcja 3 (czynność odbytu) odnosi się do nietrzymania stolca i wypadania odbytu (ryc. 3), a sekcja 4 (ból) dotyczy dolegliwości bólowych miednicy, pochwy, odbytu i miejsca zabiegu chirurgicznego, oraz dyspareunii (ryc. 3). Wreszcie w części 5, w której ocenia się zmiany anatomiczne na podstawie oceny fizjoterapeutycznej, zawarto pytanie o obecność zwężenia pochwy (długość kanału pochwy mniejsza niż 8 cm), obrzęku limfatycznego kończyn dolnych (obwód kończyn dolnych z różnicą między kończynami większą niż 2 cm) oraz obecność zwłóknienia w obrębie pochwy.

Odpowiedzi pacjentek na pytania w sekcjach 1-4 należy zaznaczyć w skali Likerta – od 1 pkt do 5 pkt, gdzie 1 (nigdy) oznacza brak objawów, a 5 (zawsze) oznacza objawy bardzo nasilone. Ostateczny wynik można sklasyfikować jako: brak objawów (1 pkt w skali Likerta), objawy łagodne (2 pkt), umiarkowane (3 pkt), ciężkie (4 pkt) lub bardzo ciężkie (5 pkt). Natomiast w sekcji 5 wymagana jest ocena fizjoterapeutyczna z pomiarem obwodu kończyn dolnych, badaniem palpacyjnym kanału pochwy i pomiarem jego długości, i w tej części należy udzielić odpowiedzi dychotomicznej: tak (obecność dysfunkcji) lub nie (brak dysfunkcji). W ten sposób aplikacja będzie mogła pomóc fizjoterapeutom w ocenie dysfunkcji miednicy po leczeniu CC, uwzględniając różne aspekty związane ze zdrowiem kobiet.

Galeria

Zobacz więcej