Diagnostyka zaburzeń erekcji. Fizjoterapia uroandrologiczna

W artykule przedstawiono diagnostykę zaburzeń erekcji, w tym wykorzystanie narzędzi subiektywnych, takich jak Międzynarodowy Wskaźnik Funkcji Erekcyjnej (IIEF-5) i Skala Twardości Erekcji (EHS), oraz obiektywnych metod, takich jak ultrasonografia dopplerowska prącia (PDU) i termowizja, oraz badania laboratoryjne.

Zaburzenia erekcji

Zaburzenia erekcji (ED, z ang. erectile dysfunction) to przewlekłe schorzenie charakteryzujące się niemożnością osiągnięcia lub utrzymania wzwodu, co uniemożliwia odbycie satysfakcjonującego stosunku seksualnego (1). Dotyka ono około 50% mężczyzn w wieku 40-60 lat, a jego występowanie jest coraz częstsze w młodszych grupach wiekowych zarówno w Polsce (2), jak i na świecie (3).

Główne czynniki ryzyka ED obejmują: nadciśnienie tętnicze, cukrzycę, hipercholesterolemię, zaburzenia hormonalne, a także styl życia (w tym otyłość, brak aktywności fizycznej oraz stres) (4-6). Pandemia COVID-19 dodatkowo zintensyfikowała te problemy, wskazując na potencjalne powiązania między infekcją a rozwojem ED (7-8).

Leczenie ED, zgodnie z wytycznymi Europejskiego Towarzystwa Urologicznego, obejmuje stosowanie inhibitorów fosfodiesterazy typu 5 (PDE5i, z ang. phosphodiesterase type 5), urządzeń podciśnieniowych (VED, z ang. vacuum erection devices) oraz terapii falą uderzeniową o niskiej energii (Li-ESWT, z ang. low-intensity extracorporeal shock wave therapy), a w przypadkach opornych na leczenie iniekcje do cewkowe lub interwencje chirurgiczne (9). Interdyscyplinarne podejście do leczenia ED, obejmujące współpracę specjalistów z różnych dziedzin medycyny, jest kluczowe dla poprawy jakości życia pacjentów.

Metody diagnostyczne w zaburzeniach erekcji

W celu wdrożenia odpowiedniego leczenia ED oraz oceny jego skuteczności stosuje się zarówno subiektywne, jak i obiektywne narzędzia diagnostyczne.

Subiektywne metody oceny bazują na indywidualnych odczuciach pacjentów, co pozwala na bezpośrednią ocenę wpływu terapii na ich codzienne funkcjonowanie i komfort psychofizyczny. Przykładem takiego narzędzia jest Międzynarodowy Wskaźnik Funkcji Erekcyjnej (IIEF, z ang. international index of erectile function), który jest złotym standardem w ocenie ED (10). Kwestionariusz ten powstał przy okazji prowadzenia badań klinicznych nad sildenafilem – substancją z grupy farmakologicznych stymulantów erekcji (PDE5i, z ang. phosphodiesterase type 5). IIEF jest wiarygodny, zwalidowany i stosowany w różnych populacjach. Skrócona wersja tego kwestionariusza, IIEF-5, składa się z pięciu pytań, z punktacją od 0 do 5, co daje maksymalny wynik 25 punktów. Wynik pozwala na klasyfikację nasilenia ED, który prezentuje się następująco:

• ciężki (5-7 pkt),
• umiarkowany (8-11 pkt),
• pośredni (12-16 pkt),
• łagodny (17-21 pkt),
• brak zaburzeń (22-25 pkt) (11) (tab. 1).

Innym subiektywnym narzędziem oceny nasilenia ED jest Skala Twardości Erekcji (EHS, z ang. erection hardness score), która ocenia twardość penisa podczas erekcji w skali od 0 do 4, gdzie 0 oznacza brak twardości, a 4 pełną, optymalną twardość (12) (tab. 2).

Pomimo olbrzymiej wartości metod subiektywnych konieczne jest zastosowanie obiektywnych badań, aby uzyskać precyzyjne, mierzalne i powtarzalne dane dotyczące fizjologicznych zmian zachodzących w organizmie pacjenta w odpowiedzi na leczenie. Do takich metod należy ultrasonografia dopplerowska prącia (PDU, z ang. penile Doppler ultrasound), która jest kluczowym narzędziem w ocenie przepływu krwi w naczyniach penisa. PDU pozwala na ocenę zarówno przepływu tętniczego, jak i ewentualnego odpływu żylnego po farmakologicznej stymulacji erekcji, którą może wykonać lekarz prowadzący (13). Kluczowymi parametrami ocenianymi w PDU są: 1 – prędkość szczytowo-skurczowa (PSV, z ang. peak systolic velocity), 2 – prędkość skurczowo-rozkurczowa (EDV, z ang. end-diastolic velocity) oraz 3 – wskaźnik oporu (RI, z ang. resistive index), które dostarczają informacji o funkcjonowaniu tętnic doprowadzających krew do prącia, wydolności funkcjonowania układu żylnego oraz o ewentualnym przecieku z tego systemu (14).

Galeria

Zobacz więcej