Epikryza i postępowanie w urazie wielonarządowym związanym z działaniami wojennymi – opis przypadku

Rehabilitacja

W trakcie pierwszego pobytu na Oddziale Rehabilitacji zastosowano masaż klasyczny – częściowy, zabiegi fizykalne oraz kinezyterapię opisane w tab. 3. W trakcie rehabilitacji zauważono zaburzenia rany wojennej na udzie prawym, dlatego pacjent został przekazany do Oddziału Ortopedii GCM.

W trakcie drugiego pobytu zaczęto obciążać kończyny dolne, rozpoczęto naukę chodu o balkoniku i kulach, dzięki czemu uzyskano poprawę zakresu ruchomości stawów kończyn dolnych, siły mięśniowej kończyn dolnych poprawę stereotypu chodu i ogólnej sprawności chorego (tab. 4).

Pacjent przyjęty do placówki przemieszczał się o dwóch kulach z obciążeniem prawej kończyny dolnej. Podczas rehabilitacji zastosowano masaż częściowy oraz kinesiology taping (szczegółowo przedstawione zabiegi fizykalne oraz kinezyterapię przedstawia tab. 5). Pacjent został wypisany 17.05.2023 r. z zaleceniami utrzymania longety stawu kolanowego do 6 tygodni. Po 6 tygodniach od operacji, próba stopniowego wyprostowania stawu kolanowego do uzyskania pełnego wyprostu, nauka chodzenia bez kul oraz regularna zmiana opatrunku.

W trakcie wszystkich trzech pobytów pacjenta gdzie?, wykonano badanie postawy ciała za pomocą urządzenia DIERS. Aparatura wykorzystuje metodę triangulacji do szybkiego i bezdotykowego pomiaru dużej powierzchni pleców i kręgosłupa. System składający się z projektorów świetlny rzutował siatkę linii na pacjenta, a kamery rejestrowały te linie. Na podstawie zarejestrowanych danych program komputerowy przeprowadził analizę skrzywień linii, generując obraz 3D powierzchni (przy użyciu fotogrametrii). Wirtualny obraz, jako forma z gipsu, umożliwił dokładną analizę anatomii pacjenta. U badanego doszło do znaczących zmian, co potwierdza skuteczność zastosowanej rehabilitacji. Długość tułowia pacjenta zmniejszyła się o 4%, nachylenie tułowia wyrównało się do prawidłowej wartości równej 0, odchylenie tułowia od pionu zmalało aż o 56%. W płaszczyźnie strzałkowej sprawdzono kąt kifozy w odcinku piersiowym, który zmniejszył się o 12%, natomiast kąt lordozy w odcinku lędźwiowym wzrósł o około 15%. Zmienione wartości mogą znaczyć o wzmocnieniu mięśni posturalnych oraz wyrównaniu sylwetki (tab. 6).

Podsumowanie

Urazy wojenne stanowią poważny problem dla personelu wojskowego i medycznego. W zależności od mechanizmu ich powstania, rany wojenne mogą obejmować różne obszary ciała, od urazów dyskretnych (części dystalne kończyn górnych i dolnych, opuszków palców), szczękowo-twarzowych, wziewnych (gardło, krtań, tchawica), po rozległe urazy wielu narządów z powikłaniami neurologicznymi, mięśniowo-szkieletowymi i moczowo-płciowymi. Wielkość i ilość obrażeń oraz szybkość podjętych działań mogą zminimalizować wystąpienie konsekwencji zdrowotnych i psychologicznych (6-8). Proces usprawniający może być długotrwały, złożony oraz wielowymiarowy, wykorzystując metody rehabilitacji tradycyjnej oraz nowoczesne technologie (robotyka, terapia wirtualna, muzykoterapia, teleopieka). Jest to przyjemny i urozmaicony sposób edukowania pacjentów w zakresie mechaniki urazów, dający informację zwrotną podczas wykonywania danej czynności. Dbałość o pacjenta na różnych płaszczyznach, z wykorzystaniem dodatkowych zróżnicowanych elementów, może przynosić pozytywne rezultaty i poprawiać jakość życia po przejściu traumy, a także wpływać motywująco w procesie powrotu do sprawności fizycznej (9, 10). Osoby doświadczające traumatycznego wydarzenia mogą wykazywać różne sposoby radzenia sobie z trudnościami i stresującymi sytuacjami. Zalecana jest współpraca z terapeutami i doświadczonymi specjalistami, aby ci, tworząc interdyscyplinarny zespół, pomogli pacjentowi radzić sobie z problemami medycznymi, ruchowymi, a także psychicznymi i emocjonalnymi. Systematyczna rehabilitacja zapewnia pacjentom powrót do samodzielności, autonomii i aktywności fizycznej. Perspektywy na przyszłość w zakresie rehabilitacji po urazach wojennych według aktualnych badań są obiecujące, a dzięki ich coraz większej liczbie i dostępności proces planowania odpowiednich zabiegów i postępowania, staje się szybszy i mobilizujący. Komunikacja z poszkodowaną osobą, dokładna dokumentacja medyczna, poparta wywiadem, jest ważna w oszacowaniu obciążenia zasobów i zdolności, rozszerza adekwatnie wsparcie rehabilitacyjne.

Piśmiennictwo:

1. Chiniard T., Boutonnet M., Duron S. et al.: Profile of injuries in recent warfare. „J Trauma Acute Care Surg”, 2023, 1, 95, 79-87.
2. Fitzpatrick K.F., Pasquina P.F.: Overview of the rehabilitation of the combat casualty. „Mil Med”, 2010, 175, 13-7.
3. Dos Santos Bunn P., de Oliveira Meireles F., de Souza Sodré R. et al.: Risk factors for musculoskeletal injuries in military personnel: a systematic review with meta-analysis. „Int Arch Occup Environ Health”, 2021, 94, 6, 1173-89.
4. Ling G.S., Rhee P., Ecklund J.M.: Surgical innovations arising from the Iraq and Afghanistan wars. „Annu Rev Med”, 2010, 61, 457-68.
5. Keeling M., Williamson H., Williams V.S. et al.: Body image and psychosocial well-being among UK military personnel and veterans who sustained appearance-altering conflict injuries. „Mil Psychol”, 2023, 35, 1, 12-26.
6. Lovalekar M., Hauret K., Roy T. et al.: Musculoskeletal injuries in military personnel-Descriptive epidemiology, risk factor identification, and prevention. „J Sci Med Sport”, 2021, 24, 10, 963-9.
7. Kronstedt S., Boyle J., Fisher AD. Et al.: Male Genitourinary Injuries in Combat – A Review of United States and British Forces in Afghanistan and Iraq: 2001-2013. „Urology”, 2023, 171, 11-15.
8. Tsur N., Talmy T., Radomislensky I. et al.: Traumatic maxillofacial injuries: Patterns, outcomes, and long-term follow-up of a military cohort. „Dent Traumatol”, 2023, 39, 2, 147-56.
9. Houston A.D., Coppack R.J., Bennett A.N.: Effectiveness of virtual reality-based gait education in enhancing the rehabilitation outcomes of injured military personnel. „BMJ Mil Health”, 2022, 168, 4, 308-13.
10. Vaudreuil R., Langston D.G., Magee W.L. et al.: Implementing music therapy through telehealth: considerations for military populations. „Disabil Rehabil Assist Technol”, 2022, 17, 2, 201-10.

Monika Pizun¹, Marianna Strojna¹, lek. Urszula Kowacka², mgr Edyta Kroczek³, mgr Wojciech Kroczek³, dr n. o kult. fiz. Bartosz Wnuk³

¹ Koło Naukowe Katedry i Kliniki Rehabilitacji, Wydział Nauk o Zdrowiu w Katowicach, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
² Oddział Rehabilitacji Leczniczej, Górnośląskie Centrum Medyczne w Katowicach
³ Katedra i Klinika Rehabilitacji, Wydział Nauk o Zdrowiu w Katowicach, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

Galeria

Zobacz więcej