Fizjoterapia w powikłaniach cukrzycy typu II

Stopa cukrzycowa

Dolegliwości stóp wiążą się z nieprawidłowościami, tak zwaną triadą. Zaliczają się do nich: neuropatia, zakażenie oraz choroby naczyniowe kończyn dolnych. Obraz kliniczny jest zależny od obecności, a także nasilenia każdego z czynników. W wyniku neuropatii dochodzi do zaburzeń czucia, predysponujących do tworzenia owrzodzeń, do osłabienia funkcji drobnych mięśni stóp, powodujących deformację stóp. Powstają zaburzenia wegetatywne, przejawiające się zmniejszeniem potliwości skóry stóp, zwiększoną perfuzją krwi oraz wysuszeniem, owrzodzenia, rozwijające się w miejscach dużego ucisku, czyli na podeszwowej stronie palców, a także w okolicy główek kości śródstopia oraz na piętach. Choroba naczyniowa kończyn dolnych może przejawiać typowe objawy chromania przestankowego. Może przyczynić się do powstawania owrzodzeń niedokrwiennych, które pojawiają się na zewnętrznym brzegu stopy oraz na opuszkach palców.

Kinezyterapia stopy cukrzycowej bez owrzodzeń obejmuje ćwiczenia przeciwzakrzepowe, ćwiczenia równoważne oraz wzmacniające mięśnie stóp. Wykonuje się ćwiczenia indywidualne oraz zespołowe w odciążeniu. Zalecane są również ćwiczenia kończyn dolnych w wodzie (w basenie leczniczym), które odciążają stawy i łagodzą bóle mięśni oraz stawów. Woda amortyzuje wstrząsy, tym samym zapobiegając urazom, zatem ćwiczenia w basenie są dla diabetyków jak najbardziej wskazane, pod warunkiem, że nie występują owrzodzenia. Chorzy mogą chodzić na spacery po płaskim terenie na dystansie od jednego do trzech kilometrów. Istotne jest dobranie odpowiedniego, nieuciskającego i wygodnego obuwia, które będzie amortyzowało wstrząsy i zapobiegało urazom stóp.

U cukrzyków z owrzodzeniami stopy wykonuje się laseroterapię o mocy 25 mW, czas zabiegu 10 minut dwa razy dziennie, naświetlania światłem spolaryzowanym. Niektórzy autorzy twierdzą, że światło spolaryzowane umożliwia osiągnięcie efektu biostymulacyjnego, który jest związany z przyspieszeniem odnowy oraz rozwoju komórek i uszkodzonych tkanek. Na podstawie badań klinicznych, prowadzonych przez Landaua oraz współpracowników, można wywnioskować, że zabiegi z wykorzystaniem tego światła są bardzo skuteczne w leczeniu terapią fizykalną trudno gojących się ran. Stosuje się także magnetoterapię o prądzie sinusoidalnym, wartości indukcji 8 mT, częstotliwości 30 Hz, przez 20 minut raz dziennie albo dwa razy dziennie. Stosuje się również jonoforezę hydroksylową. Te zabiegi umożliwiają poprawę przemian tkankowych, a także poprawę trofiki nerwów (4, 7, 8, 9).

U diabetyków bez owrzodzeń terapia składa się z zabiegów, takich jak: kąpiele kwasowęglowe w wodzie o temperaturze około 35 stopni Celsjusza, o czasie trwania 10-15 minut, co drugi dzień, kąpiele siarczkowo-siarkowodorowe w temperaturze 36 stopni, przez 10 minut, co drugi dzień, kąpiele wirowe kończyn dolnych w temperaturze 37 stopni Celsjusza, od 10-15 minut dziennie. Stosuje się również okłady z pasty borowinowej o temperaturze 37 stopni Celsjusza, w czasie 20-30 minut, co drugi dzień.

U cukrzyków z owrzodzeniami stopy wykonuje się kąpiele kwasowęglowe w gazie przez dwadzieścia minut, codziennie oraz kąpiele w mieszance tlenowo-ozonowej, przez 10-15 minut, w temperaturze 37 stopni Celsjusza. Na szczególną uwagę w leczeniu stopy cukrzycowej zasługuje ozonoterapia, która w ostatnim czasie cieszy się bardzo dużą popularnością zarówno wśród lekarzy, jak i pacjentów. Ozon wykorzystywany do leczenia stopy cukrzycowej pomaga usprawnić mikrokrążenie oraz dotlenić chore tkanki, a także narządy, pomaga również łagodzić objawy chorobowe. Stosuje się go w leczeniu trudnych do zagojenia ran, przetok oraz oparzeń i owrzodzeń kończyn dolnych. Jego działanie poprawia krążenie, powoduje aktywację układu odpornościowego i usprawnia wymianę tlenu we krwi. Ozonoterapię wykorzystuje się również po dużym wysiłku fizycznym w celu przyspieszenia regeneracji tkanek. Ozon dzięki swoim właściwościom bakterio- oraz grzybobójczym pomaga w leczeniu stopy cukrzycowej, a jego stosowanie staje się coraz bardziej powszechne (10).

Makroangiopatie

Powikłania w obrębie dużych naczyń nie są typowe dla cukrzycy, mogą również wystąpić u osób niechorujących na cukrzycę. Jednakże wiele chorób współistniejących z cukrzycą jest bardziej nasilonych, jak na przykład miażdżyca, która u diabetyków jest bardziej rozległa oraz częściej występuje z chorobami serca, naczyń mózgowych, a także naczyń obwodowych. Należy zaznaczyć, że uszkodzenia dużych naczyń występują znacznie wcześniej u cukrzyków oraz w jednakowym stopniu dotyczą obu płci. Przyczyna zmian zachodzących w dużych naczyniach u cukrzyków jest złożona. Odpowiednia kontrola glikemii ma ogromne znaczenie w przebiegu cukrzycy I typu, jak również w cukrzycy typu II. Jednakże w cukrzycy typu II ważną rolę odgrywają predyspozycje genetyczne, a w szczególności zespół metaboliczny charakteryzujący się opornością na insulinę z wtórną hiperinsulinemią. W tym przypadku często występują nadciśnienie tętnicze oraz zaburzenia gospodarki lipidowej, które w towarzystwie innych czynników ryzyka chorób układu krążenia oraz obciążeń dodatkowych, chociażby palenie tytoniu, stwarzają warunki rozwoju i nasilają choroby dużych naczyń, występujące w większym stopniu u ludzi z II typem cukrzycy niż u osób niechorujących na tę chorobę.

Kinezyterapia jest jedną z metod leczenia zachowawczego chorób dużych naczyń kończyn dolnych. Wskazane są ćwiczenia naczyniowe, na przykład trening Buergera, który polega na naprzemiennym wykonywaniu ćwiczeń w pozycji niedokrwienia (kończyny dolne uniesione do góry) i w pozycji przekrwienia (opuszczenie kończyn dolnych w dół oraz relaksacja mięśni kończyn). Poza tymi ćwiczeniami cukrzycy mogą uprawiać gimnastykę kończyn dolnych na basenie albo korzystać z treningów marszowych. Chorzy z miażdżycą tętnic kończyn dolnych, nietolerujący marszów albo niemogący wykonywać ćwiczeń kończyn dolnych, na przykład z powodu amputacji, mogą wykonywać indywidualnie dobrany trening kończyn górnych, który ma na celu zwiększenie siły mięśniowej i tolerancji wysiłku (4, 7).

Galeria