Tylko online

Grupowa praktyka zawodowa fizjoterapeutów w formie spółki prawa handlowego

Fizjoterapeuci mogą od 2019 roku zakładać indywidualne lub grupowe praktyki zawodowe. Grupowa praktyka zawodowa może być założona przez co najmniej dwóch fizjoterapeutów. Grupowa praktyka musi mieć formę konkretnej spółki. Grupowa praktyka może działać jako spółka jawna lub spółka partnerska ewentualnie spółka cywilna. Celem artykułu jest przybliżenie zasad zakładania i funkcjonowania spółki jawnej oraz spółki partnerskiej będących spółkami prawa handlowego. Słowa kluczowe: grupowa praktyka zawodowa, spółka jawna, spółka partnerska, tworzenie, reprezentacja, odpowiedzialność.

Podstawowym aktem prawnym regulującym działalność leczniczą jest ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 roku o działalności leczniczej (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz.991). Zgodnie z ustawą o działalności leczniczej działalność leczniczą mogą wykonywać tylko podmioty wykonujące działalność leczniczą. Podmiotami wykonującymi działalność leczniczą w świetle powyższej ustawy są podmioty lecznicze (np. zakłady rehabilitacji leczniczej, przychodnie) oraz praktyki zawodowe. Praktyki zawodowe mogą prowadzić tylko określone prawem zawody medyczne. Fizjoterapeuci mogą od 1 kwietnia 2019 roku podobnie jak lekarze i pielęgniarki zakładać praktyki zawodowe. Bowiem po wejściu w życie nowelizacji ustawy o działalności leczniczej (art. 5) działalność lecznicza fizjoterapeuty może być wykonywana w formie:

a) jednoosobowej działalności gospodarczej jako indywidualna praktyka fizjoterapeutyczna, indywidualna praktyka fizjoterapeutyczna wyłącznie w miejscu wezwania, indywidualna praktyka fizjoterapeutyczna wyłącznie w zakładzie leczniczym na podstawie umowy z podmiotem leczniczym prowadzącym ten zakład,

b) spółki cywilnej, spółki jawnej albo spółki partnerskiej jako grupowa praktyka fizjoterapeutyczna.

Po zmianie przepisów fizjoterapeuci tak samo jak lekarze i pielęgniarki mogą założyć, a potem prowadzić jeden z dwóch generalnych rodzajów praktyk zawodowych tj.: praktykę indywidualną lub praktykę grupową. Istotą indywidualnej praktyki fizjoterapeutycznej jest jej założenie i wykonywanie tylko przez jedną osobę mającą prawo wykonywania zawodu fizjoterapeuty i jest ona jednoosobową działalnością gospodarczą, natomiast grupowa praktyka musi być założona i wykonywana przez co najmniej dwie osoby mające prawo wykonywania zawodu fizjoterapeuty. Nie jest określona prawem maksymalna liczba fizjoterapeutów mogących razem prowadzić grupową praktykę zawodową. W ramach grupowej praktyki fizjoterapeutycznej mogą być udzielane świadczenia zdrowotne wyłącznie przez fizjoterapeutów będących wspólnikami albo partnerami spółki. Grupowe praktyki muszą mieć formę konkretnej spółki tj. spółki cywilnej, jawnej lub partnerskiej.

Ogólne wymogi dla praktyk zawodowych fizjoterapeutycznych

Założenie i prowadzenie każdego rodzaju praktyki zawodowej fizjoterapeutycznej wymaga spełnienia określonych prawem wymogów. Fizjoterapeuta wykonujący zawód w ramach działalności leczniczej zarówno jako indywidualną jak i grupową praktykę fizjoterapeutyczną typową (w stałej lokalizacji) jest zobowiązany spełniać następujące warunki:

1) posiadać prawo wykonywania zawodu;

2) nie może być:

a) tymczasowo zawieszony w prawie wykonywania zawodu albo zawieszony w prawie wykonywania zawodu albo ograniczony w wykonywaniu określonych czynności zawodowych na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 września 2015 r. o zawodzie fizjoterapeuty,

b) ukarany karą zawieszenia prawa wykonywania zawodu na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 września 2015 r. o zawodzie fizjoterapeuty,

c) pozbawiony możliwości wykonywania zawodu prawomocnym orzeczeniem środka karnego zakazu wykonywania zawodu albo zawieszony w wykonywaniu zawodu zastosowanym środkiem zapobiegawczym.

3) dysponować pomieszczeniem odpowiadającym określonym przepisami wymaganiom, w którym będą udzielane świadczenia zdrowotne, wyposażonym w produkty lecznicze, wyroby medyczne, aparaturę i sprzęt medyczny odpowiednie do rodzaju i zakresu udzielanych świadczeń zdrowotnych;

4) uzyskać wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej lub do Krajowego Rejestru Sądowego;

5) zawrzeć umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej.

Ponadto powinien posiadać regulamin organizacyjny. W przypadku praktyki grupowej niezbędne jest także zawarcie umowy konkretnej spółki oraz jej zarejestrowanie w adekwatnym rejestrze (CEIiDG lub KRS). Każdą praktykę fizjoterapeutyczną należy wpisać do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą.

Podstawowym wymogiem niezbędnym do założenia każdej praktyki zawodowej jest posiadanie nieograniczonego zakresowo i czasowo prawa wykonywania zawodu przez fizjoterapeutę (PWZF). Organem uprawnionym do stwierdzania PWZF jest Krajowa Rada Fizjoterapeutów.

Rodzaje spółek

Formą organizacyjno-prawną prowadzenia działalności gospodarczej w tym działalności leczniczej może być spółka. W polskim systemie prawnym występuje klasyczny podział spółek na spółki: handlowe oraz cywilne. Powyższy podział spółek związany jest ze źródłem regulacji normatywnej (chodzi o to jaki akt prawny je reguluje-czy jest to kodeks cywilny czy kodeks handlowy/spółek handlowych). Ustawa z dnia 15 września 2000 r. kodeks spółek handlowych (t.j. Dz. U. z 2024 r., poz.18) reguluje tworzenie, organizację, funkcjonowanie, rozwiązywanie, łączenie, podział i przekształcanie spółek handlowych Spółkami handlowymi są:

1. spółka jawna,
2. spółka partnerska,
3. spółka komandytowa,
4. spółka komandytowo-akcyjna,
5. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,
6. spółka akcyjna.

Przez umowę spółki handlowej wspólnicy albo akcjonariusze zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów oraz, jeżeli umowa albo statut spółki tak stanowi, przez współdziałanie w inny określony sposób. Spółka cywilna jest jedna i jest ona uregulowana w kodeksie cywilnym. Z uwagi na jej charakter i coraz mniejsze znaczenie rynkowe pozostaje ona poza zakresem niniejszego artykułu.

Poza klasycznym podziałem spółek na spółki handlowe i cywilne polskie prawo wyodrębnia jeszcze podział na dwie ich kategorie tj. spółki osobowe i kapitałowe. Dla spółek osobowych najważniejszy jest element osobowy, czyli wspólnicy (ich cechy, umiejętności, istnienie). Natomiast w spółkach kapitałowych podstawowe znaczenie ma element kapitałowy-rzeczowy (np. wystarczy wykupić udział i nic nie robić, ponieważ nie ma obowiązku pracy na rzecz spółki kapitałowej, poza tym śmierć wspólnika nie stanowi zagrożenia dla bytu spółki). Ponadto różnica między spółkami osobowymi i spółkami kapitałowymi dotyczy tego, że spółki kapitałowe mają osobowość prawną, a za zobowiązania odpowiadają swoim majątkiem, z wyłączeniem osobistej odpowiedzialności wspólnika. Natomiast wspólnicy spółek osobowych odpowiadają za zobowiązania spółki całym swoim osobistym majątkiem oraz majątkiem spółki. Spółkami osobowymi są: spółka cywilna, spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna. Pozostałe dwie spółki handlowe tj. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna są to spółki kapitałowe.

Jeśli chodzi o grupową praktykę fizjoterapeutyczną to może mieć ona jak wcześniej napisano formę spółki handlowej: jawnej lub partnerskiej. Spółka jawna jest najprostszą, jeśli chodzi o założenie i organizację ze spółek handlowych. Ponadto może ją założyć każdy a nie tylko osoba mająca prawo wykonywania wolnego zawodu. Natomiast spółka partnerska ma niejako charakter elitarny bowiem nie każdy może ją założyć – założycielami/partnerami mogą być tylko osoby wykonujące określone przepisami zawody tzw. wolne zawody w tym fizjoterapeuci.

Zakładanie spółki jawnej

Podstawowe regulacje prawne dotyczące spółki jawnej (w skrócie sp. j.) znajdują się w art. 22-86 kodeksu spółek handlowych. Spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową. Celem spółki jawnej jest prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną nazwą. Spółka jawna nie posiada osobowości prawnej, ale ma zdolność prawną, czyli może we własnym imieniu nabywać prawa i zaciągać zobowiązania. Procedura utworzenia spółki jawnej w aspekcie prawnym obejmuje poniższe etapy:

1) sporządzenie umowy spółki,

2) złożenie wniosku o rejestrację do Krajowego Rejestru Sądowego,

3) wpisanie spółki do Krajowego Rejestru Sądowego.

Do powstania spółki jawnej konieczne jest zawarcie umowy spółki handlowej. Umowa sp. j. powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Umowa spółki jawnej może być zawarta również przy wykorzystaniu wzorca umowy. Zawarcie umowy spółki jawnej przy wykorzystaniu wzorca umowy wymaga wypełnienia formularza umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym i opatrzenia umowy kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.

Umowa spółki jawnej powinna zawierać co najmniej:

1) firmę i siedzibę spółki,

2) określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość,

3) przedmiot działalności spółki,

4) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.

Są to obowiązkowe elementy umowy spółki. Ponadto wspólnicy mogą wprowadzić do umowy dodatkowe regulacje dotyczące funkcjonowania spółki np. w zakresie jej reprezentacji, zmiany wspólników itd. Słowo „firma” oznacza w rozumieniu prawa handlowego nazwę spółki. Firma sp. j. nie może być dowolnie określona bowiem powinna zawierać nazwiska wszystkich wspólników albo nazwisko jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie „spółka jawna”. Siedzibą spółki jest konkretna miejscowość, tam gdzie jest jej organ zarządzający. Wkłady wnoszone do spółki mogą mieć charakter pieniężny lub niepieniężny (tzw. aporty). Wkład wspólnika może polegać na przeniesieniu lub obciążeniu własności rzeczy lub innych praw, a także na dokonaniu innych świadczeń na rzecz spółki. Rodzaj wkładu i jego wartość zależy od woli wspólników-zazwyczaj jest to gotówka lub sprzęt.

Po sporządzeniu umowy i jej podpisaniu przez wspólników należy złożyć wniosek o wpis spółki do Krajowego Rejestru Sądowego. Od 1 lipca 2021 roku wnioski o rejestrację spółki handlowej do sądu rejestrowego (KRS) można składać wyłącznie w formie elektronicznej za pośrednictwem Portalu Rejestrów Sądowych ewentualnie w systemie teleinformatycznym S24 (jeżeli umowę spółki zawarto na wzorcu umowy udostępnionym w S24).

Każdy wspólnik ma prawo i obowiązek zgłoszenia spółki jawnej do rejestru. Wpis sp. jawnej do rejestru podlega opłacie (500 zł lub 250 zł plus 100 zł opłaty za ogłoszenie wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym). Spółka jawna powstaje z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego na podstawie wniosku, złożonego wraz z niezbędnymi załącznikami. Jeżeli po rejestracji spółki nastąpią zmiany wymagające zgłoszenia, na przykład zmiana siedziby, zmiana firmy, to wniosek w tej sprawie powinien być złożony nie później niż w terminie 7 dni od wystąpienia tego zdarzenia.

Zakładanie spółki partnerskiej

Spółka partnerska (w skrócie sp. p.) jest uregulowana w art. 86-101 kodeksu spółek handlowych. W sprawach nieuregulowanych w powyższych przepisach do spółki partnerskiej stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej. Spółka partnerską jest spółką osobową, utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Partnerami w spółce partnerskiej mogą być tylko osoby fizyczne uprawnione do wykonywania tzw. wolnych zawodów m.in. zawodu: lekarza, pielęgniarki, położnej, a także fizjoterapeuty. Procedura utworzenia spółki partnerskiej w aspekcie prawnym obejmuje poniższe etapy:

1) sporządzenie umowy spółki,

2) złożenie wniosku o rejestrację do Krajowego Rejestru Sądowego,

3) wpisanie spółki do Krajowego Rejestru Sądowego.

Do powstania spółki partnerskiej podobnie jak jawnej konieczne jest zawarcie umowy spółki handlowej. Umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Umowa spółki partnerskiej powinna zawierać:

1) określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki (np. fizjoterapeuta),

2) przedmiot działalności spółki (np. działalność lecznicza-rehabilitacja lecznicza),

3) nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki,

4) w przypadku gdy spółkę reprezentują tylko niektórzy partnerzy, nazwiska i imiona tych partnerów,

5) firmę i siedzibę spółki,

6) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,

7) określenie wkładów wnoszonych przez każdego partnera i ich wartość.

Są to obowiązkowe elementy umowy spółki. Firma sp. partnerskiej nie może być dowolnie określona bowiem powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie „i partner” bądź „i partnerzy” albo „spółka partnerska” oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce. Po sporządzeniu umowy i jej podpisaniu przez partnerów należy złożyć wniosek o wpis spółki do Krajowego Rejestru Sądowego. Wniosek obecnie można złożyć wyłącznie w formie elektronicznej, za pośrednictwem Portalu Rejestrów Sądowych. Każdy partner ma prawo i obowiązek zgłoszenia spółki partnerskiej do rejestru-Krajowego Rejestru Sądowego. Wpis podlega opłacie (500 zł za wpis plus 100 zł opłata za ogłoszenie wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym). Spółka partnerska powstaje z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego na podstawie wniosku, złożonego wraz z niezbędnymi załącznikami.

Reprezentacja i prowadzenie spraw spółki

Dla występowania każdej spółki w obrocie gospodarczym bardzo ważne jest określenia kto jest uprawniony do jej reprezentacji (np. podpisywania umów z pacjentem). Prawo reprezentacji dotyczy czynności dokonywanych przez spółkę z osobami trzecimi (sfery zewnętrznej działalności). Prawo wspólnika do reprezentowania spółki dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki.

Każdy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę jawną. Także każdy partner ma prawo reprezentować spółkę partnerską samodzielnie, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Pozbawienie wspólnika prawa reprezentowania spółki może nastąpić z woli wspólników (wyrażonej pierwotnie w umowie spółki lub w późniejszej uchwale wspólników) lub wyłącznie z ważnych powodów na mocy prawomocnego orzeczenia sądu.

Przez prowadzenie spraw spółki rozumieć należy wszelkie czynności faktyczne, a także te czynności prawne, które nie są realizowane w stosunkach zewnętrznych i które nie dotyczą osób trzecich, lecz prowadzenia przedsiębiorstwa (podejmowanie decyzji). Każdy wspólnik ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki jawnej a także partnerskiej. Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy nieprzekraczające zakresu zwykłych czynności spółki. Jeżeli jednak przed załatwieniem powyższego rodzaju sprawy, choćby jeden z pozostałych wspólników sprzeciwi się jej przeprowadzeniu, wymagana jest uprzednia uchwała wspólników. Pojęcie „zwykłych czynności spółki” nie zostało zdefiniowane w przepisach. Wspólnik mający prawo prowadzenia spraw spółki może bez uchwały wspólników wykonać czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby wyrządzić spółce poważną szkodę. Prowadzenie spraw spółki może być powierzone jednemu lub kilku wspólnikom bądź na mocy umowy spółki, bądź na podstawie późniejszej uchwały wspólników.

Umowa, jednakże tylko spółki partnerskiej może przewidywać, że prowadzenie spraw i reprezentowanie spółki powierza się zarządowi.

Odpowiedzialność za zobowiązania spółki i jej rozwiązanie

W działalności każdej spółki bardzo istotne są zasady odpowiedzialności za jej zobowiązania. Odpowiedzialność osobista za zobowiązania spółki ponoszona przez każdego wspólnika jest charakterystyczna dla spółek osobowych. Odpowiedzialność za zobowiązania w sp. jawnej jest to odpowiedzialność osobista wspólnika całym majątkiem i do pełnej wysokości zaciągniętych zobowiązań. W rezultacie każdy fizjoterapeuta-wspólnik sp. jawnej odpowiada za jej zobowiązania bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Jednakże wierzyciel spółki jawnej może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (subsydiarna odpowiedzialność wspólnika). Osoba przystępująca do spółki jawnej odpowiada za zobowiązania spółki powstałe przed dniem jej przystąpienia.

W przypadku sp. partnerskiej występują różnice w zakresie zasad odpowiedzialności wspólników. Zgodnie z generalną regułą partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów(fizjoterapeutów) wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki. Jednakże, umowa spółki partnerskiej może przewidywać, że jeden albo większa liczba partnerów godzą się na ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnik spółki jawnej (czyli w praktyce osobistej i nieograniczonej).

Generalnie rozwiązanie spółki osobowej może nastąpić z mocy prawa, z woli wspólników, z woli osób trzecich i na mocy orzeczenia sądowego. Zgodnie z kodeksem spółek handlowych rozwiązanie spółki jawnej powodują:

1) przyczyny przewidziane w umowie spółki,

2) jednomyślna uchwała wszystkich wspólników,

3) ogłoszenie upadłości spółki,

4) śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości,

5) wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika,

6) prawomocne orzeczenie sądu.

Natomiast powodem rozwiązania spółki partnerskiej mogą być:

1) przyczyny, które zostały przewidziane w umowie spółki,

2) jednomyślna uchwała wszystkich partnerów,

3) ogłoszenie upadłości spółki,

4) utrata przez wszystkich partnerów prawa do wykonywania zawodu,

5) prawomocne orzeczenie sądu.

W przypadku gdy w spółce pozostaje jeden partner (fizjoterapeuta) lub gdy tylko jeden partner posiada uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu związanego z przedmiotem działalności spółki, spółka ulega rozwiązaniu najpóźniej z upływem roku od dnia zaistnienia któregokolwiek z tych zdarzeń. Zasadniczym sposobem zakończenia działalności spółki partnerskiej jest, tak jak w przypadku spółki jawnej, przeprowadzenie likwidacji, jednakże partnerzy mogą uzgodnić inny sposób zakończenia działalności spółki.

Reasumując, odpowiedzialność za zobowiązania sp. jawnej ma charakter osobisty i nieograniczony – każdy wspólnik odpowiada za długi zaciągnięte przez innego fizjoterapeutę w tym z tytułu szkód na pacjentach. Jest to wada tej spółki. Natomiast odpowiedzialność za zobowiązania w sp. partnerskiej ma charakter specyficzny i należy jej reguły uznać za zaletę dla osób wykonujących zawody medyczne. Bowiem partner (np. fizjoterapeuta) nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce. Jednakże w praktyce w spółce partnerskiej mamy dwa rodzaje odpowiedzialności tj. za wykonywanie zawodu medycznego (indywidualna za swoje postępowanie) oraz za inne zobowiązania np. za zaciągnięty kredyt-według reguł dotyczących spółki jawnej. Zaletą zarówno sp. jawnej jak i partnerskiej jest brak obowiązku posiadania określonego minimum kapitałowego. W przypadku grupowej praktyki fizjoterapeutycznej zasadnym wydaje się wybór przede wszystkim spółki partnerskiej jako formy prowadzenia działalności leczniczej.