Kiedy dziecko chodzi na palcach

Analiza przypadku

Autorski program leczenia zastosowano u 6-letniego chłopca z ciężką postacią ITW, u którego klinicznie nie rozpoznano żadnych zaburzeń nerwowo-mięśniowych. U dziecka nie zanotowano także żadnych czynników ryzyka w wywiadzie okołoporodowym, a jego rozwój psychomotoryczny przebiegał prawidłowo, do momentu przyjęcia pozycji stojącej w 10. m.ż.
i rozpoczęcia chodzenia bez pomocy w 13. m.ż. na palcach. W wieku 3 lat u dziecka pojawiła się narastająca tendencja, a po 3. r.ż. chłopiec zaczął praktycznie bez przerwy chodzić na palcach. W 4. r.ż. doszło do zdecydowanego pogorszenia chodu chłopca. W badaniu klinicznym stwierdzono ograniczenie zakresu ruchu zgięcia podeszwowego przy wyprostowanym stawie kolanowym w kkd, a w badaniu funkcjonalnym polegającym na obserwacji spontanicznej aktywności dziecka (foto, wideo) zauważono znaczne zwiększenie (w stosunku do badania sprzed 6 miesięcy) zgięcia podeszwowego w stawach skokowych zarówno w pozycji stojącej, jaki i w fazie jednonożnego podporu. Na tej podstawie, po konsultacji ortopedycznej chłopiec został zakwalifikowany do zabiegu chirurgicznego wydłużenia ścięgna Achillesa, lecz rodzice dziecka nie wyrazili zgody na przeprowadzenie zabiegu operacyjnego. W związku z powyższym zaprogramowano 2-miesięczny autorski program obejmujący: 1. przygotowanie do gipsów hamujących (2 tyg.); 2. zastosowanie gipsów hamujących (3 tyg.); 3. wspomaganie kontroli posturalnej oraz doskonalenie wzorca chodu (3 tyg.). W celu oceny efektów przeprowadzonego programu dwukrotnie – przed rozpoczęciem terapii oraz w dniu jej zakończeniu, a także po 3, 7 i 12 miesiącach po zastosowaniu gipsów hamujących – wykonano u dziecka obiektywną ocenę funkcjonalną, obejmującą: dynamiczną ocenę zakresu ruchu (DOZR) z wykorzystaniem akcelorometrycznego systemu analizy ruchu, oraz trójpłaszczyznową analizę chodu. Na podstawie 16 wybranych z parametrów przestrzenno-czasowych i kinematycznych obliczano Globalny Indeks Chodu [Gillette Gait Index (GGI)], który wskazuje stopień odchyleń wzorca chodu pacjenta od chodu prawidłowego 

Zaprezentowane wyniki pokazały, że nieinwazyjna terapia polegająca na zastosowaniu gipsów hamujących, skojarzona z elementami terapii neurorozwojowej, może stanowić skuteczny sposób leczenia dzieci nawet z ciężką postacią ITW. Rozpoznanie ITW we wstępnych etapach jego rozwoju (Typ 1), a przede wszystkim wczesna interwencja fizjoterapeutyczna mogą zapobiec wtórnemu skróceniu mięśnia brzuchatego łydki i rozwoju trwałych nieprawidłowości w chodzie i kontroli postawy u dzieci z ITW. Wczesne zastosowanie IC (Typ 2) mogą wyeliminować potrzebę stosowania inwazyjnych metod leczenia i związanych z ryzykiem powikłań w populacji dzieci z ITW. 

Choć wyniki wielu badań naukowych potwierdziły jednoznacznie korzystny wpływ gipsów hamujących na chód dziecka z ITW (8-9, 11), to na zakończenie powyższych rozważań należy podkreślić, że decyzja o ich zastosowaniu musi być poprzedzona szczegółową analizą stanu funkcjonalnego pacjenta, tak w zakresie klinicznej oceny napięcia mięśniowego w obrębie kkd, jak i funkcjonalnej oceny chodu.

Niniejsze opracowanie przygotowano na podstawie wyników wieloletnich badań własnych. www. neuromed-sc.pl.

Piśmiennictwo

1. Perry J., Burnfield J.M., Gronley J.K., Mulroy S.J.: Toe walking: muscular demands at the ankle and knee. „Arch Phys Med Rehabil”, 2003, 84 (1), 7-16.
2. Williams C.M., Tinley P., Curtin M.: Idiopathic toe walking and sensory processing dysfunction. ”J Foot Ankle Res”, 2010, 16, 3-16.
3. Williams C.M., Tinley P., Curtin M.: The Toe Walking Tool: a novel method for assessing idiopathic toe walking children. ”Gait & Posture”, 2010, 32 (4), 508-511.
4. Armand S., Watelain E., Mercier M., Lensel G., Lepoutre F.X.: Identification and classification of toe-walkers based on ankle kinematics, using a data- mining method. „Gait & Posture”, 2006, 23 (2), 240-248.
5. Alvarez C., De Vera M., Beauchamp R., Ward V., Black A.: Classification of idiopathic toe walking based on gait analysis: development and application of the ITW severity classification. „Gait Posture”, 2007 Sep, 26 (3), 428-35. Epub 2006 Dec 11.
6. Westberry D.E., Davids J.R., Davis R.B., de MoraisFilho M.C.: Idiopathic toe walking: a kinematic and kinetic profile. „J PediatrOrthop”, 2008, 28 (3), 352-358.
7. Stott S.: Treatment for idiopathic toe walking: results at skeletal maturity. „J Pediatr Orthop”, 2004, 24 (1), 63-69.
8. Pistilli E.E., Rice T., Pergami P., Mandich M.B.: Non-invasive serial casting to treat idiopathic toe walking in an 18-month old child. „NeuroRehabilitation”, 2014, Jan 13. 
9. Brouwer B., Davidson L.K., Olney S.J.: Serial casting in idiopathic toe-walkers and children with spastic cerebral palsy. „J. Pediatr Orthop.”, 2000 Mar-Apr, 20 (2), 221-5.
10. McMulkin M.L., Baird G.O., Caskey P.M., Ferguson R.L.: Comprehensive outcomes of surgically treated idiopathic toe walkers. „J PediatrOrthop”, 2006, 26 (5), 606-611.
11. Szopa A., Domagalska-Szopa M., Gallert-Kopyto W., Kiebzak W., Plinta R.: Effect of a nonsurgical treatment program on the gait pattern of idiopathic toe walking: a case report. „Ther.Clin.Risk Manag.”, 2016, vol. 12, p.139-146.
12. Domagalska M., Szopa A., Czupryna K., Nowotny J., Matyja M.: The inhibiting casts” used in cerebral palsed children. „Ortop Traumatol Rehabil”, 2006, 8 (3), 291-299.
13. Domagalska-Szopa M., Szopa A.: Koncepcja usprawniania neurorozwojowego NdT-Bobath. Nowe spojrzenie. W: Wielka fizjoterapia. T.3. Red.: Z. Śliwiński, A. Sieroń przy współpr. red. J. Szczegielniaka. Wrocław, Elsevier Urban & Partner, 2014.

dr hab. n. o zdr. Małgorzata Domagalska-Szopa
specjalista fizjoterapii, doktor habilitowany nauk o zdrowiu, Centrum Rehabilitacyjno-Medyczne Neuromed w Katowicach

Galeria

Zobacz więcej