Kompleksowe postępowanie usprawniające w przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów kolanowych

Okres przewlekły

W okresie tym wykonuje się przede wszystkim zabiegi z zakresu kompleksowej kinezyterapii. Należy je wykonywać systematycznie około dwóch do trzech razy w tygodniu. Czas omawianego etapu jest w dużej mierze uzależniony od efektów terapeutycznych. Należy pamiętać, aby stan pacjenta był na bieżąco monitorowany przez fizjoterapeutę i w razie potrzeby modyfikowany.

Postępowanie fizjoterapeutyczne w okresie przewlekłym powinno zawierać przede wszystkim ćwiczenia ruchowe mające na celu w dużej mierze: zwiększenie wydolności stawu kolanowego, poprawę biomechaniki stawowej, poprawę toru pracy rzepki, przywrócenie właściwej aktywności fizycznej, ochronę stawu przed dalszą degeneracją określonych struktur.

Podstawowymi ćwiczeniami w przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego są np. ćwiczenia czynne w odciążeniu. Stosuje się je często w celu odciążenia uszkodzonych struktur stawowych lub mięśniowych. Podczas wykonywania tych ćwiczeń w znacznym stopniu zniesione jest działanie siły ciążenia na staw kolanowy, przez co pacjent łatwiej wykonuje określony ruch. Ćwiczenia te stosuje się przede wszystkim w Uniwersalnym Gabinecie Usprawniania Leczniczego (UGUL). Należy również wykonywać systematycznie delikatne ćwiczenia czynne stawu kolanowego (fot. 7a-c). Mają one na celu zwiększenie ruchomości. W omawianym schorzeniu należy zastosować również ćwiczenia rozciągające. W przebiegu ograniczonej ruchomości stawowej kończyny dolnej bardzo często dochodzi do przykurczenia struktur mięśniowych. Zazwyczaj powstaje przykurcz zgięciowy. Właściwie wykonywane ćwiczenia rozciągające (zwłaszcza tylnej grupy mięśniowej kulszowo-goleniowej) likwidują omawianą przypadłość. Odpowiednio uelastycznione mięśnie otaczające staw kolanowy w dużej mierze poprawiają jego funkcjonalność. Bardzo ważne jest także wykonywanie ćwiczeń izometrycznych mających na celu wzmacnianie mięśni otaczających staw kolanowy. Takie postępowanie powoduje z pewnością ciągłą stymulację struktur mięśniowych bez bezpośredniego przeciążenia stawu. W przebiegu choroby zwyrodnieniowej należy wykonywać ćwiczenia na niestabilnym podłożu, np. z wykorzystaniem dysków sensomotorycznych (fot. 8a-b). Bardzo skuteczne jest wykonywanie ćwiczeń na platformie dynamometrycznej Biodex Balance System. Ćwiczenia na tym urządzeniu są wykonywane na kontrolowanym niestabilnym podłożu. Poprzez takie postępowanie pacjent jest wstanie poprawić stabilizację kończyny dolnej. Takie ćwiczenia nie tylko wzmacniają siłę mięśniową, ale poprawiają również stabilizację stawu kolanowego. Omawiane postępowanie w dużej mierze zmniejsza ryzyko upadku. Ważne jest również stosowanie szerokiej gamy ćwiczeń ogólnousprawniających (fot. 9-16). Wpływają one korzystnie na wzmocnienie mięśni otaczających staw. Taka aktywność ruchowa oddziałuje pozytywnie na mięśnie i stawy całego organizmu, powodując poprawę sprawności ogólnej i zwiększenie wydolności organizmu. W przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów kolanowych warto do kompleksowego usprawniania włączyć także ćwiczenia z wykorzystaniem elastycznego oporu (fot. 17-19). Taki rodzaj aktywności kontynuuje wzmacnianie mięśni, powodując w perspektywie czasu odciążenie stawu, co predysponuje do zmniejszenia nacisku na określone struktury wewnątrzstawowe.

W przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów kolanowych w perspektywie czasu wskazane jest stosowanie właściwego postępowania profilaktycznego. Ma ono na celu przede wszystkim wykonywanie szerokiej gamy ćwiczeń wzmacniających siłę i wytrzymałość mięśniową. Należy także systematycznie wykonywać nawet najprostsze ćwiczenia fizyczne poprawiające zakres ruchomości stawowej, co prowadzi do poprawy sprawność ogólnej organizmu. Trzeba również kontrolować masę ciała, która ma znaczny wpływ na odciążenie określonych struktur wewnątrz stawowych.

Różnego rodzaju choroby negatywnie wpływają na funkcjonowanie organizmu. Zwłaszcza choroba zwyrodnieniowa stawów pogarsza znacznie ogólny stan zdrowia. W przebiegu omawianego schorzenia staw kolanowy, a właściwie jego elementy wewnętrzne, ulegają degeneracji. Taki stan rzeczy powoduje ograniczenie aktywności, zwłaszcza dnia codziennego. Wskazana w tej kwestii jest przede wszystkim kompleksowa fizjoterapia. Ma ona na celu zmniejszenie określonych dolegliwości związanych bezpośrednio z biomechaniką stawu kolanowego. Poprzez takie postępowanie chory jest w stanie zwiększyć aktywność fizyczną, która nierozerwalnie przekłada się na poprawę komfortu życia.

Piśmiennictwo:

1. Drake R., Vogl A.W., Mitchell A.W.M.: Gray Anatomia. Podręcznik dla studentów. Tom 1, Wydanie 3, Urban & Partner, Wrocław 2016.
2. Fanci A. (red.): Harrison Reumatologia. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2012, 267-81.
3. Bliddal H.: Definition, pathology and pathogenesis of osteoarthritis. „Ugeskr Laeger”, 2020, 182, 42.
4. Sułek M.: Choroba zwyrodnieniowa stawów. [W:] Tłustochowicz W. (red.): Ból w chorobach stawów. Wydanie 1, terMedia 2010, 51-84.
5. Busija L., Bridgett L., Sean R.M. et al.: Osteoarthritis. „Best Practice & Research Clinical Rheumatology”, 2010, 24, 757-768.

Galeria

Zobacz więcej