Leczenie zaburzeń erekcji. Fizjoterapia uroandrologiczna

Streszczenie: Zaburzenia erekcji (ED) są powszechnym problemem zdrowotnym, dotykającym mężczyzn głównie w starszym wieku. W artykule przedstawiono anatomię penisa oraz znaczenie mięśni dna miednicy w kontekście mechanizmów kontrolujących erekcję oraz procesy neurofizjologiczne nią sterujące. Omówiono także różne techniki terapeutyczne, w tym terapię manualną, zabiegi z zakresu nowoczesnej fizykoterapii takie jak: fala uderzeniowa o niskiej energii (LI-ESWT), urządzenia podciśnieniowe (VED), indukcja elektromagnetyczna (EIM) oraz fale radiowe. Zwrócono także uwagę na istotny aspekt, jakim są ćwiczenia. Każda z metod ma na celu poprawę funkcji erekcyjnej poprzez stymulację angiogenezy, poprawę mikrokrążenia, regenerację śródbłonka naczyniowego oraz wzmocnienie mięśni dna miednicy.

Słowa kluczowe: angiogeneza, naczyniopochodne zaburzenia erekcji, termowizja, IIEF, EHS, PDU, diagnostyka, fizjoterapia

Zaburzenia erekcji

Zaburzenia erekcji (ED, z ang. erectile dysfunction) są wieloczynnikowym schorzeniem, które dotyka ok. 50% mężczyzn w wieku 40-60 lat, choć coraz częściej występuje także w młodszych grupach wiekowych. ED definiowane są jako niezdolność do osiągnięcia lub utrzymania optymalnej erekcji do odbycia satysfakcjonującego stosunku płciowego. Czynniki ryzyka wystąpienia ED obejmują: choroby naczyniowe (nadciśnienie tętnicze i miażdżyca), zaburzenia metaboliczne (m.in. cukrzyca, hipercholesterolemia) oraz zaburzenia hormonalne. Do ich wystąpienia przyczynia się również styl życia: otyłość, brak aktywności fizycznej i stres. Leczenie ED, zgodnie z wytycznymi Europejskiego Towarzystwa Urologicznego, obejmuje szeroki wachlarz metod, od stosowania środków farmakologicznych, przez wykorzystanie metod fizjoterapeutycznych, po bardziej inwazyjne zabiegi, takie jak iniekcje docewkowe czy interwencje chirurgiczne.

Anatomia penisa

Penis składa się z trzech kluczowych elementów wewnętrznych: dwóch ciał jamistych, jednego ciała gąbczastego oraz powięzi prącia (1). Ciała jamiste to walcowate struktury umieszczone symetrycznie po obu stronach prącia, od krocza aż po podstawę żołędzi, gdzie łączą się w trzonie. Podczas wzwodu wypełniają się krwią, co umożliwia powiększenie zarówno długości, jak i objętości, co jest niezbędne do odbycia stosunku płciowego. Ciało gąbczaste, usytuowane w dolnej części prącia, charakteryzuje się miękką strukturą, która umożliwia dopasowanie się do ciał jamistych. Przez ciało gąbczaste przebiega cewka moczowa, pełniąca jednocześnie funkcję kanału dla nasienia (2). Wewnętrzne struktury prącia są otoczone wspólną warstwą tkanki łącznej, tzw. powięzią prącia, oraz błoną białawą, złożoną z gęsto upakowanych włókien kolagenowych.

Penisa można podzielić na trzy części: korzeń, trzon oraz żołądź (ryc. 1). Korzeń penisa jest przymocowany do przedniej ściany miednicy i pełni funkcję stabilizacyjną, trzon jest najdłuższą, ruchomą częścią pokrytą skórą i powięziami, a żołądź, o stożkowatym kształcie, pokryta jest cienką skórą, zewnętrznie wilgotną, co ułatwia penetrację. W stanie spoczynku długość prącia wynosi średnio 7-10 cm, z obwodem około 8 cm, natomiast podczas wzwodu długość zwiększa się o około 30%, a obwód o około 2 cm, co jest zróżnicowane w zależności od badanej populacji (3).

Metody fizjoterapeutyczne

Na przestrzeni ostatnich lat ukazały się liczne prace opisujące wpływ różnych metod fizjoterapii na leczenie ED. Można je podzielić na: terapię manualną wykonywaną zarówno z dostępu wewnętrznego (łac. per rectum), jak i zewnętrznego; nowoczesną fizykoterapię oraz fizjoterapię inwazyjną z wykorzystaniem elektroterapii (4). Warto podkreślić także istotną rolę ćwiczeń mięśni dna miednicy (MDM), które powinny stanowić nieodzowną bazę w pracy z pacjentem doświadczającym ED, niezależnie od przyczyny ich wystąpienia (5).

Galeria