Leczenie zaburzeń erekcji. Fizjoterapia uroandrologiczna

Mięśnie dna miednicy u mężczyzn

MDM obejmują grupę mięśni poprzecznie prążkowanych, które tworzą wsparcie dla narządów miednicy mniejszej. Kluczowymi w tej grupie są: mięsień dźwigacz odbytu (łac. musculus levatorani), który składa się z mięśni:

1) łonowo-guzicznego (łac. musculus pubococcygeus),

2) łonowo-odbytniczego (łac. musculus puborectalis) oraz

3) biodrowo-guzicznego (łac. musculus iliococcygeus);

a także mięsień guziczny (łac. musculus coccygeus) (6). Ich anatomiczne położenie i funkcja mają istotne znaczenie dla mechanizmów kontroli przepływu krwi w prąciu, co jest kluczowe dla procesu erekcji.

Podczas wzwodu MDM współpracują z układem naczyniowym poprzez kompresję naczyń żylnych, co ogranicza odpływ krwi z prącia, pozwalając na jego wypełnienie i utrzymanie erekcji (7). MDM są również zaangażowane w proces ejakulacji poprzez skoordynowane skurcze, które pomagają w wydaleniu nasienia z cewki moczowej (8).

Zaburzenia napięcia i funkcji MDM, takie jak: ich osłabienie, nadmierne napięcie czy niewłaściwa koordynacja, mogą prowadzić do ED objawiających się trudnościami w uzyskaniu lub utrzymaniu wzwodu (9).

Z neurofizjologicznego punktu widzenia funkcja MDM jest regulowana przez nerwy somatyczne (nerw sromowy) i autonomiczne (nerwy przywspółczulne i współczulne). Nerw sromowy jest nerwem mieszanym, odpowiada za czucie i motorykę mięśni dna miednicy, a jego aktywność jest kluczowa dla odczuwania bodźców seksualnych oraz skurczu mięśni podczas orgazmu. Nerwy przywspółczulne, pochodzące z poziomu S2-S4 rdzenia kręgowego, odgrywają istotną rolę w inicjowaniu erekcji poprzez rozszerzenie naczyń krwionośnych i napływ krwi do ciał jamistych, natomiast nerwy współczulne, zlokalizowane w odcinku Th12-L2, uczestniczą w procesach detumescencji oraz ejakulacji (10).

Dysfunkcje neurogenne, urazy neurologiczne, a także problemy związane z wiekiem mogą wpływać na zdolność MDM do prawidłowego funkcjonowania, prowadząc do ED. W takich przypadkach ćwiczenia wzmacniające MDM mogą być stosowane jako element terapii, wspierając odpowiednie wypełnianie prącia krwią i tym samym promując jakość erekcji i funkcję seksualną (5).

Systematyczny trening MDM, zwłaszcza mięśnia opuszkowo-gąbczastego, wzmacnia mechanizm zatrzymywania krwi w ciałach jamistych prącia, co jest kluczowe dla utrzymania erekcji (11), poprawia też kontrolę nad wytryskiem oraz zwiększa jego siłę. Badania donoszą o wysokiej skuteczności ćwiczeń MDM łączonych z ćwiczeniami oddechowymi w dysfunkcjach miednicy mniejszej, zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn (12). Właściwe oddychanie torem przeponowym wpływa na regulację wartości ciśnień pomiędzy jamami ciała – ciśnienie śródbrzuszne spada, zapewniając prawidłowe działanie układu naczyniowego miednicy mniejszej (13).

Ponadto techniki oddechowe wykazują istotne działanie w niwelacji objawów bezdechu sennego, redukcji stresu i normalizacji funkcji systemu autonomicznego, co ma znaczenie w kontekście psychogennych podstaw ED i uogólnionego zmęczenia organizmu (14).

Terapia manualna

Techniki pracy manualnej w kontekście ED są stosowane jako część kompleksowego podejścia mającego na celu poprawę funkcji erekcyjnych poprzez manipulacje tkankami miękkimi, poprawę krążenia, redukcję stresu oraz zwiększenie propriocepcji i świadomości ciała. ED mogą mieć podłoże zarówno psychogenne, jak i organiczne, dlatego też podejście terapeutyczne musi być multidyscyplinarne i zindywidualizowane. Szczegółowa diagnostyka wskaże miejsca dysfunkcyjne w ciele pacjenta, które będzie trzeba poddać terapii manualnej (15). Dodatkowo mobilizacje stawów miednicy i kręgosłupa wspomagają przywrócenie równowagi biomechanicznej, co skutecznie wpływa na poprawę unerwienia i ukrwienia narządów płciowych (16).

Terapia per rectum w leczeniu ED koncentruje się na bezpośredniej pracy nad MDM wewnątrz ciała pacjenta, skupiając się na mięśniu dźwigaczu odbytu oraz zwieraczach wpływających na funkcję erekcyjną poprzez kontrolę nad przepływem krwi i działaniem układu nerwowego w okolicach narządów płciowych (17). Szczególną rolę odgrywa mięsień kulszowo-jamisty, ponieważ jego skurcz powoduje wzrost ciśnienia w ciałach jamistych prącia, umożliwiając osiągnięcie i utrzymanie erekcji (18). Techniki manualne per rectum pozwalają na zmniejszenie nadmiernego napięcia mięśniowego oraz dezaktywację punktów spustowych, które mogą powodować ból i dyskomfort utrudniające osiągnięcie satysfakcjonującego wzwodu i ejakulacji (19).

Terapeutyczne interwencje per rectum, w tym stymulacja neuromięśniowa, mają na celu wzmocnienie mięśni nadmiernie osłabionych i tonizację tych o podwyższonym napięciu (20), co poprawia koordynację nerwowo-mięśniową, sprzyjając redukcji objawów ED.

Galeria