Terapia radialną falą uderzeniową łokcia tenisisty
Łokieć tenisisty, zwany inaczej entezopatią nadkłykcia bocznego kości ramiennej, jest urazem przeciążeniowym, który dotyczy ścięgien mięśni prostowników nadgarstka i palców. Schorzenie to charakteryzuje się ograniczeniem funkcji i osłabieniem siły mięśniowej dotkniętej kończyny, a także uporczywym bólem w okolicy nadkłykcia bocznego kości ramiennej.
Nie dotyka on jedynie, jak sugeruje nazwa, graczy tenisa. Narażone na to schorzenie są również osoby, które wykonują pracę fizyczną związaną z dużymi obciążeniami mechanicznymi kończyny górnej oraz które utrzymują niefizjologiczną pozycję przedramienia i ręki przez dłuższy czas (1). W wyniku powtarzających się mikrourazów w okolicy przyczepu na nadkłykciu bocznym dochodzi do zmian degeneracyjno-zwyrodnieniowych kolagenu i zaburzenia ukrwienia tkanek (2). Z racji tego, że problem ten często rozwija się na skutek wykonywanej pracy, uznaje się go za poważny problem zdrowia publicznego (3). Początkowe strategie postępowania terapeutycznego u pacjentów z łokciem tenisisty obejmują leczenie zachowawcze.
Obiecującą metodą fizykalną jest radialna fala uderzeniowa (RSWT). Dotychczas nie ustalono optymalnej metodyki aplikacji uderzeń u pacjentów z łokciem tenisisty. Niniejszy artykuł przedstawia przegląd randomizowanych badań klinicznych w tym obszarze tematycznym, który umożliwi praktykującym fizjoterapeutom weryfikację stosowanych programów terapeutycznych z wykorzystaniem fali uderzeniowej.
Materiał i metody
W celu odnalezienia kwalifikujących się prac oryginalnych przeszukano następujące elektroniczne bazy danych: PubMed, EbscoHost, OVID, Semantic Scholar, PEDro oraz Google Scholar. Zastosowano następujące słowa kluczowe: w języku polskim: „fala uderzeniowa”, „łokieć tenisisty”, „entezopatia nadkłykcia bocznego kości ramiennej”, „radialna fala uderzeniowa”; w języku angielskim: „lateral epicondylitis”, „tennis elbow”, „shock wave therapy”, „radial shock wave therapy”, „extracorporeal shock wave therapy”, „physical treatment”, „mechanical waves”.
Kryteriami zakwalifikowania prac oryginalnych do przeglądu krytycznego były:
- randomizowane badania kliniczne,
- dostęp do pełnego tekstu publikacji,
- dokładnie opisana metodyka aplikacji fali uderzeniowej,
- pacjenci z rozpoznaniem zapalenia nadkłykcia bocznego kości ramiennej,
- terapia radialną falą uderzeniową,
- język polski lub angielski publikacji.
Jakość metodologiczna randomizowanych badań klinicznych została oceniona skalą Physiotherapy Evidence Database (PEDro) (tab. 1). Suma uzyskanych punktów w skali PEDro ≥ 7 oznaczała wysoką jakość metodologiczną badań, 4-6 punktów – średnią jakość metodologiczną, natomiast ≤ 3 – niską jakość metodologiczną badań.