Możliwości zastosowania terapii manualnej w obszarze blizny

Do powszechnie stosowanych podziałów blizn należy klasyfikacja według Mustoe (5):

1. blizna prawidłowa – jasna, płaska (fot. 2),
2. blizna nieprawidłowa – czerwona, czasami swędząca lub powodująca dolegliwości bólowe, lekko uniesiona. Wiele tego typu blizn goi się w miarę upływu czasu prawidłowo, stają się płaskie i przyjmują zabarwienie zbliżone do otoczenia,
3. blizna przerośnięta liniowa – czerwona, lekko uniesiona, sporadycznie swędząca lub powodująca dolegliwości bólowe, niewykraczająca poza zarys rany chirurgicznej. Rozwija się najczęściej w ciągu pierwszego tygodnia i w czasie następnych 3-6 miesięcy może się powiększyć. Proces bliznowacenia może trwać do 2 lat, a kończy się wypukłą, zaciągającą blizną o różnej szerokości; możliwe jest cofanie się zmiany (fot. 3),
4. blizna przerośnięta o dużej powierzchni – płaszczyznowa blizna, wypukła, czasami swędząca (np. blizna pooparzeniowa),
5. mały keloid – ograniczona, wypukła, swędząca blizna, wykraczająca poza zarys rany. Może rozwijać się do roku po powstaniu i nie cofa się samoistnie (fot. 4),
6. duży keloid – duża, wypukła blizna, o średnicy większej niż 0,5 cm, bolesna lub swędząca, wykraczająca poza zarys rany, może się powiększać w ciągu wielu lat (5).

Diagnostyka blizny

Aby móc obiektywnie ocenić i poddać bliznę odpowiedniej terapii, należy użyć w tym celu subiektywnych i obiektywnych narzędzi diagnostycznych (tab. 1) (2). Bliznę ocenia się na podstawie następujących kryteriów:

• masa blizny – długość, szerokość, grubość,
• konsystencja – miękkość, nieregularność, objaw liny stalowej,
• zarys – płaska, wypukła, wklęsła,
• pigmentacja – brak, porównanie z otoczeniem,
• struktura, elastyczność – porównanie z otoczeniem,
• funkcja – ograniczenie ruchomości w stosunku do podłoża, napięcie,
• wrażliwość – zaburzenia czucia, brak czucia, ból,
• aktywność – postępujący rozwój, zatrzymanie rozrostu (5).

Wywiad i oglądanie mają na celu przede wszystkim ustalenie przyczyny powstania blizny. Ważną rolę odgrywają informacje dotyczące przebiegu gojenia, zastosowanej terapii, przyjmowanych leków. Podczas oglądania fizjoterapeuta ocenia postęp gojenia się rany, kształt blizny i jej negatywny wpływ na inne struktury (2). Wskazana jest także systematyczna dokumentacja zdjęciowa, która pozwala w sposób dokładny skontrolować przebieg leczenia. Należy pamiętać, aby zachować powtarzalność w przypadku aparatu, oświetlenia, odległości i kąta ustawienia aparatu (2). Dostępne są specyficzne skale blizn, ukierunkowane na uzyskanie danych opartych na określonych parametrach. Muszą cechować się powtarzalnością, dokładnością, nieinwazyjnością, a także prostotą wykonania. Ułatwiają one ocenę, standaryzują ją i nadają jej znaczenie kliniczne. Najczęściej stosowane skale to: Vancouver Scar Scale (VSS), Manchester Scar Scale (MSS), Patient and Observer Scar Assessment Scale (POSAS), Visual Analogue Scale (VAS) i Stony Brook Scar Evaluation Scale (SBSES). Oceniają one takie parametry jak: wypukłość, grubość, powierzchnia, pigmentacja, unaczynienie, gładkość oraz struktura. Nie uwzględniają aspektów funkcjonalnych, które muszą zostać zbadane odrębnie (2). W diagnostyce blizn stosuje się także różnego rodzaju urządzenia służące do oceny takich parametrów jak: gładkość, twardość, kolor, perfuzja, grubość, a także trójwymiarowa topografia (2). MyotonPro służy do obrazowania i klasyfikowania własności wiskoelastycznych ocenianej tkanki. Dolorymetr (algometr) zalecany do oceny dużych, twardych blizn, pozwala ocenić sztywność tkanki bliznowatej. Durometrem jest oceniana twardość tkanki. Cutometer jest wykorzystywany do oceny stopnia dojrzałości blizny oraz skuteczności terapii blizn pooparzeniowych. Na podstawie tego badania uzyskuje się informacje dotyczące wiskoelastycznych właściwości skóry oraz tkanki bliznowatej. Zaletą ultrasonografii mięśniowo-szkieletowej jest możliwość zobrazowania tkanki bliznowatej w ruchu, co pozwala jednocześnie przeanalizować strukturę oraz przebieg blizny, jak i miejsca, w których doszło do sklejeń z innymi strukturami (2).

Galeria

Zobacz więcej