Możliwości zastosowania terapii manualnej w obszarze blizny

Na skutek powstania blizny może dojść do funkcjonalnych zaburzeń lokalnych oraz globalnych, dlatego przed rozpoczęciem terapii należy także dokonać oceny funkcjonalnej: ograniczeń ruchomości, zmian napięcia mięśniowego, zaburzeń wzorca postawy i chodu, a nawet równowagi. Blizna może być także przyczyną zespołów bólowych w obrębie miednicy, kręgosłupa, głowy czy zaburzeń w funkcjonowaniu narządów wewnętrznych. Wszystkie tego typu dolegliwości należy określić przed rozpoczęciem terapii (2, 3, 6).

Prawidłowa i skuteczna terapia blizny często nie polega jedynie na lokalnej pracy manualnej, ale także na terapii całego układu powięziowego. W terapii zintegrowanej można wykorzystać między innymi: poizometryczną relaksację mięśni, masaż tensegracyjny, masaż funkcyjny, masaż poprzeczny, terapię łańcuchów mięśniowo-powięziowych, masaż tkanek głębokich, drenaż limfatyczny lub ćwiczenia oddechowe. Może być także wskazane wykonanie innych zabiegów wspomagających terapię blizny (2, 3, 4, 7).

Niniejszy artykuł ma na celu przedstawienie różnych metod i technik pracy manualnej z tkanką bliznowatą.

Efektywność stosowania terapii manualnej blizny

Terapia manualna blizny jest podstawą terapii tkanki bliznowatej. Cele leczenia to przede wszystkim: uruchomienie blizny, zlikwidowanie sklejeń i zrostów oraz przywrócenie elastyczności i mobilności tkanek, zmniejszenie dolegliwości bólowych i innych zaburzeń czucia oraz poprawa wyglądu blizny. Ma to w efekcie przywrócić równowagę strukturalną i funkcjonalną organizmu. Terapia manualna poprawia także ukrwienie i przepływ chłonki, wywołuje szereg reakcji biochemicznych oraz efekty odruchowe poprzez stymulację mechanoreceptorów, wpływa na tkankę kolagenową i aparat więzadłowy (2, 3).

W ostatnich latach przeprowadzono kwerendę piśmiennictwa w celu poszukiwania najbardziej wskazanego protokołu postępowania fizjoterapeutycznego w przypadku tkanki bliznowatej. Wciąż jednak nie ma potwierdzonego jednego schematu postępowania. W 2020 roku opublikowano analizę obejmującą 19 publikacji dotyczących terapii blizn po oparzeniach i operacjach, blizn przerostowych, bliznowców u osób dorosłych. W grupach badanych prowadzono terapię obejmującą w poszczególnych interwencjach masaż, fizykoterapię, maści i plastry. Grupy badanych nie obejmowały znacznej liczby pacjentów, ale we wszystkich analizach efekty terapii były znacznie lepsze w porównaniu do grupy kontrolnej, która w większości badań nie miała prowadzonego leczenia. W przeanalizowanych artykułach osiągano: znaczne zmniejszenie dolegliwości bólowych w obszarze blizny, poprawę elastyczności, zmniejszenie swędzenia, umiarkowaną poprawę pigmentacji, grubości i wielkości wszystkich blizn poddawanych terapii, w porównaniu do grup kontrolnych. Wskazane są jednak badania na większych grupach, porównujące różne metody terapii (8).

W analizie przeprowadzonej w 2012 roku także nie wykazano jednolitego protokołu postępowania. W przeglądzie przeanalizowano 10 publikacji, w których znalazło się 144 pacjentów poddanych masażowi blizn. Czas do rozpoczęcia leczenia wahał się od momentu usunięcia szwów do ponad 2 lat, większość badań dotyczyła blizn po oparzeniach. Protokoły leczenia trwały od 10 minut dwa razy dziennie do 30 minut dwa razy w tygodniu. Czas trwania leczenia wynosił od jednego zabiegu do 6 miesięcy. W przeanalizowanych badaniach u blisko 50% pacjentów uzyskano poprawę pod wpływem terapii w wyglądzie, ruchomości, zaburzeniach czucia w obrębie blizny (9).

Takie porównanie przeprowadzono także w innym artykule, analizując skuteczność masażu w bliznach przerostowych po oparzeniach w ośmiu pracach. We wszystkich włączonych badaniach stosowano krótkoterminowe miary wyników, oceniano ból, zakres ruchomości wygląd blizny i reakcje psychologiczne. Wyniki oceniano tylko przed interwencją i po niej w okresie do 3 miesięcy po rozpoczęciu terapii. W każdym badaniu uzyskano pozytywne efekty, wskazane było jednak wydłużenie okresu badania oraz ujednolicenie procedur postępowania i oceny rezultatów fizjoterapii (10).

Galeria

Zobacz więcej