Możliwości zastosowania terapii manualnej w obszarze blizny

Zasady stosowania terapii manualnej blizny

Terapia manualna blizny zależy od wielu czynników, przede wszystkim od wieku i rodzaju blizny, a także okolicy, w której się znajduje, i dolegliwości, które powoduje.

Przed przystąpieniem do terapii miejscowej należy ocenić pacjenta globalnie, rozpoczynając od oceny wzrokowej całego ciała, statycznej i dynamicznej (ustawienie głowy, tułowia, kończyn). Badanie wizualne obejmuje także ocenę stanu skóry, zmiany naczyniowe, obrzęki. Następnie należy zbadać zakresy ruchomości oraz przesuwalność powierzchownych i głębokich warstw powięzi, oceniając jej elastyczność i opór końcowy oraz porównując różne strony i kierunki, szczególnie w okolicy blizny. W obszarze samej blizny ocenia się: jej ruchomość w różnych kierunkach i na różnych głębokościach, wygląd, kolor, grubość, ruchomość, restrykcje, a następnie dobiera odpowiednie chwyty. Można także zastosować opisane powyżej skale dedykowane bliznom. Diagnostykę należy powtórzyć także po terapii, oceniając jej efekty (2, 3, 6).

Podczas pracy manualnej z blizną nie jest wskazane używanie środków poślizgowych, ponieważ mogą one utrudniać kontakt z tkanką oraz jej odkształcanie. Natomiast po zakończonej terapii, a także w ramach autoterapii, należy stosować maści lub kremy na blizny, które powinny być dobrane jak najbardziej optymalnie do danego pacjenta. Na rynku jest dostępnych wiele preparatów. Obecnie najbardziej polecane są żele oraz plastry (folie) silikonowe, które utrwalają pracę manualną, rzadko powodują dyskomfort, przyspieszają gojenie i zapobiegają powikłaniom. Plastry można nosić do 23-24 godzin na dobę i stosować je do 6 miesięcy od powstania rany (2, 3, 7).

Intensywność zabiegów manualnych zależy w głównej mierze od wieku blizny. Blizny nowo powstałe są łatwiejsze do uwolnienia, natomiast terapia blizn przewlekłych, wieloletnich jest trudniejsza, dłuższa i powinna być nastawiona nie tylko na pracę lokalną z blizną, lecz całościową terapię mięśniowo-powięziową, ponieważ zmiany w układzie przestrzennym całego ciała mogą być już utrwalone. W takim wypadku wskazane jest, żeby rozpocząć od wstępnego uwalniania miejscowego (terapia blizny), a następnie zastosować uwalnianie ogólne (terapia otaczających tkanek) i potem prowadzić tę terapię naprzemiennie (11).

W przypadku nowo powstałej blizny w fazie zapalenia (5-7 pierwszych dni) można wykonywać jedynie delikatny drenaż, żeby przyspieszyć gojenie i zmniejszyć ryzyko powikłań. W fazie proliferacji (2.-6. tydzień po operacji) stopniowo opracowuje się samą bliznę, wprowadzając delikatne techniki na warstwy podskórne w celu zminimalizowania zrostów pomiędzy rozwijającą się blizną a otaczającymi tkankami. Można także kontynuować drenaż limfatyczny. W fazie remodelingu wdraża się techniki bezpośredniej pracy z blizną oraz wprowadza inne metody pracy z tkanką (4, 6, 11).

Techniki manualne wykonuje się na różnej głębokości tkanek, pracując pod różnymi kątami, przed lub tuż w wyczuwalnej barierze, stopniowo opracowując coraz głębsze struktury. W bliznach świeżych obowiązuje duża ostrożność w postępowaniu, w bliznach starszych, dojrzałych można użyć większej siły. Nie należy zwiększać ani wywoływać stanu zapalnego w obrębie blizny, nie można doprowadzić do rozerwania blizny. Przystępując do pracy manualnej, blizna powinna być sucha, bez wysięków, ropy, krwi (3, 6).

Dobierając stopień nacisku, który należy stosować podczas pracy manualnej z tkanką bliznowatą, można zastosować skalę 10-stopniową Fouriego i Robb. Według tej skali w bliźnie świeżej stosuje się nacisk od 1 do 3, w bliźnie zagojonej – od 4 do 10, zależnie od potrzeb. W stopniu 1-3 są to zabiegi bardzo delikatne, przyjemne dla pacjenta. Stopień 4-6 to nacisk średnio mocny i mocny, porównywalny do masażu klasycznego, może być chwilami nieprzyjemny, ale nie powoduje uszkodzeń. Stopień 7-8 to nacisk silny i głęboki, nieprzyjemny dla pacjenta, ale dający się znieść. W skali 9-10 intensywność jest bardzo duża, zabieg jest bolesny, celowo wywołuje się stan zapalny, stosuje się zwykle w celu likwidacji niefizjologicznych struktur kolagenowych – zrostów i sklejeń. Zabiegi nie mogą być jednak zbyt agresywne, praca powinna być stopniowa i systematyczna (3, 6).

Z zakresu terapii manualnej można stosować różne metody, nie ma jednoznacznych wskazań, które są najlepsze i najbardziej efektywne. Poniżej przestawiono możliwości zastosowania różnych technik manualnych w obszarze blizny.

Galeria

Zobacz więcej