Podejście diagnostyczno-terapeutyczne do pacjentki z nietrzymaniem moczu

Badanie mięśni dna miednicy

Istnieje wiele metod oceny napięcia oraz funkcji mięśni dna miednicy, jednak nie każda z nich jest odpowiednio mierzalna. W jaki sposób zatem jesteśmy w stanie ocenić funkcję mięśni dna miednicy?

1. Palpacja – to podstawowa, zalecana przez International Continence Society i najczęściej wykorzystywana przez fizjoterapeutów metoda oceny funkcji mięśni dna miednicy. Jest to ocena pośrednia, dlatego warto uzupełnić ją innymi formami badania. Dzięki palpacji jesteśmy w stanie ocenić: siłę mięśniową, wytrzymałość, funkcję włókien szybkokurczliwych, napięcie mięśniowe (zwiększony/zmniejszony tonus), symetrię, obecność punktów spustowych, a także dać pacjentce informację zwrotną i wprowadzić już na etapie diagnostyki element edukacji (18).
   Jednym z często wykorzystywanych schematów do oceny mięśni dna miednicy jest schemat PERFECT, zaproponowany przez Laycock i Jerwooda (2001 r.).
   
   Schemat PERFECT (19):
   
   P – siła (ang. performance) – maksymalny skurcz MDM z wykorzystaniem skali Oxford (1-5),
   E – wytrzymałość (ang. endurance) – ile sekund pacjentka jest w stanie utrzymać napięcie do odczuwalnego spadku siły o 50%,
   R – (ang. repetition) powtórzenia – ile powtórzeń może wykonać z taką samą siłą,
   F – (ang. fast contractions) – ile szybkich napięć (1 s/1 s) jest w stanie wykonać,
   E – (ang. elevations) – tzw. lift mięśni podczas skurczu (w kierunku dogłowowym),
   C – (ang. co-contractions) – czy występuje napięcie innych mięśni?
   T – (ang. timing) – czy mięśnie prawidłowo reagują podczas kaszlu/parcia?
2. EMG – bezpośredni pomiar aktywności mioelektrycznej mięśni dna miednicy.
3. Dynamometria – pomiar siły mięśniowej – rejestr siły tylko w dwóch płaszczyznach oraz brak możliwości oceny poszczególnych mięśni.
4. USG – ocena morfologii struktur obszaru miednicy, możliwość oceny zalegania w pęcherzu moczowym, obrazowanie często jest pomocne dla samej pacjentki podczas nauki świadomego napięcia mięśni dna miednicy (9).

Ocena wzrokowa, badanie palpacyjne i testy funkcjonalne

Oprócz elementów diagnostyki skupiającej się na obszarze miednicy warto na pacjentkę spojrzeć całościowo. Pytania, jakie warto sobie zadać: „Jakie prawidłowo pracujące struktury ciała będą dawały warunki do prawidłowej pracy mięśni dna miednicy?”, „Jakie mechanizmy będą zaburzały ich pracę?”.

Nie tylko da nam to obraz dysfunkcji istniejących w ciele pacjentki, które będą miały wpływ na prawidłowe warunki do pracy dla mięśnie dna miednicy, ale także pozwoli to pacjentce oswoić się z naszym dotykiem, dzięki czemu badanie per vaginam (przezpochwowe) zwykle staje się mniej stresujące. Oto propozycja testów, które warto wykonać przed oceną samych mięśni dna miednicy.

Terapia

W pracy fizjoterapeuty nie ma gotowych rozwiązań – badanie i wnioskowanie kliniczne powinno naprowadzić terapeutę na możliwe przyczyny dolegliwości. Identyfikacja podstawowej przyczyny pojawienia się nietrzymania moczu jest wyzwaniem, ma jednak istotne znaczenie w próbie przerwania „błędnego koła” trwającej dysfunkcji dna miednicy.

Jak zatem poprowadzić terapię? Czucie tkanki i świadomość tego, co chcemy daną techniką osiągnąć, jest kluczowe. Warto pamiętać o tym, że proces leczenia jest dynamiczny, zmienny i zindywidualizowany zarówno dla pacjenta, jak i terapeuty. Dobór technik, ich liczba i sposób wykonania zmienia się wraz z pacjentami, przebiegiem terapii, celem, jaki chce zrealizować terapeuta, rozwojem sytuacji. Techniki często przenikają się i uzupełniają.

Przede wszystkim warto pamiętać, że powinniśmy pracować z całym ciałem pacjentki, biorąc pod uwagę wszystkie czynniki, które mogą wpływać na zaburzenie pracy mięśni dna miednicy.

Galeria

Zobacz więcej