Powrót do aktywności fizycznej osób niepełnosprawnych na przykładzie Amp Futbolu

Aktywność fizyczna towarzyszy nam od momentu narodzin. Dzięki niej możemy funkcjonować na co dzień, poszerzać swoje horyzonty, rozwijać siebie i swoje pasje. Aktywność pozwala nam na podjęcie pracy jak i poznawanie nowych ludzi. Odgrywa bardzo istotną rolę w życiu człowieka. Niestety część ludzi rodzi się z obniżoną aktywnością fizyczną a inni wraz z procesem starzenia, jak i nagłymi, niespodziewanymi zdarzeniami, doświadczają jej zmniejszenia, co powoduje pogorszenie ich stanu zdrowia.

Od wieków osoby niepełnosprawne były spychane poza margines społeczeństwa. Uważano, że nie są godne na miano „człowieka”. Stroniły od towarzystwa, otaczającego je świata i często zamykano je w domach. Nie były w pełni świadome swoich praw przez co były wykluczone z życia zawodowego jak i towarzyskiego. Nie mogli się poczuć jak pełnoprawni i wartościowi członkowie społeczeństwa.

Uczestnictwo w adaptowanych aktywnościach sportowych jest coraz częściej stosowane jako uzupełnienie kompleksowej rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami. Przykładem takiej dyscypliny jest Amp Futbol, który z powodzeniem przyczynia się do istotnej poprawy stanu fizycznego i psychicznego osób po amputacjach. Piłka nożna jest jednym z najpopularniejszych sportów drużynowych na świecie, więc zaskoczeniem nie jest fakt, że osoby z niepełnosprawnością również chcą uprawiać tą dyscyplinę sportową [1].

AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA A SPORT OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ

Definicja niepełnosprawności

Według Światowej Organizacji Zdrowia, osoba niepełnosprawna to taka, która nie może samodzielnie, częściowo lub całkowicie zapewnić sobie możliwości normalnego życia indywidualnego i społecznego, na skutek wrodzonego lub nabytego upośledzenia sprawności fizycznej lub psychicznej. Wpływa to na jej stan i podejmowanie działań w celu zwalczenia niedyspozycji zdrowotnej, poprzez szukanie kompetentnej pomocy.

Niepełnosprawność jest częścią bycia człowiekiem. Niemal każdy w pewnym momencie swojego życia doświadczy przejściowo lub na stałe niepełnosprawności. Ponad 1 miliard ludzi – około 15% światowej populacji – doświadcza obecnie niepełnosprawności, a liczba ta wzrasta częściowo ze względu na starzenie się społeczeństwa i wzrost częstości występowania chorób niezakaźnych.

Spośród wielu definicji pojęcia niepełnosprawności na uwagę zasługuje wypracowana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO), uwzględniająca stan zdrowia człowieka:

1. Niesprawność (impairment) – każda utrata sprawności lub nieprawidłowość w budowie czy funkcjonowaniu organizmu pod względem psychologicznym, psychofizycznym lub anatomicznym;
2. Niepełnosprawność (disability) – każde ograniczenie bądź niemożność (wynikające
   z niesprawności) prowadzenia aktywnego życia w sposób lub zakresie uznawanym za typowe dla człowieka;
3. Ograniczenia w pełnieniu ról społecznych (handicap) – ułomność określonej osoby wynikająca z niesprawności lub niepełnosprawności, ograniczająca lub uniemożliwiająca pełną realizację roli społecznej odpowiadającej wiekowi, płci oraz zgodnej ze społecznymi i kulturowymi uwarunkowaniami[2].

SPORT OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH

Sport osób niepełnosprawnych staje się tematem, który cieszy się coraz większym zainteresowaniem. Fakt ten widać po osobach niepełnosprawnych, które coraz liczniej zaczynają uprawiać sport. W 1944 roku doktor Ludwig Guttman wprowadził sport do rehabilitacji i stał się on jej ważnym aspektem. Istnieje wiele dyscyplin sportowych, w które osoby niepełnosprawne mogą się zaangażować w zależności od swoich dysfunkcji np. tenis na wózkach, parawioślarstwo, parajudo, siatkówka na siedząco, amp futbol. W 1960 roku w Rzymie odbyły się po raz pierwszy Igrzyska Paraolimpijskie z udziałem 400 uczestników z 23 krajów. W 1996 roku na Igrzyskach Paraolimpijskich w Atlancie było już 3500 zawodników reprezentujących 120 krajów, a w 2008 roku w Pekinie wzięło udział prawie 4000 sportowców ze 146 krajów. Dane te pokazują jak dynamicznie wzrasta na świecie zainteresowanie zawodowym sportem osób niepełnosprawnych.

Pomimo, że sport osób niepełnosprawnych staje się coraz bardziej popularny, to istnieje całkiem liczna grupa osób, która nie uprawia żadnego sportu. Spowodowane jest to brakiem czasu, funduszy i miejsca oraz obawą o swoje zdrowie i przekonanie o wykluczeniu.
W porównaniu z osobami niepełnosprawnymi, które nie uprawiają sportu, osoby niepełnosprawne aktywne fizycznie nie różnią się istotnie pod względem wieku, stanu cywilnego, statusu zatrudnienia, etiologii, stopnia uszkodzenia lub amputacji oraz czasu po amputacji. Natomiast historia uprawiania sportu przed urazem odgrywa istotną rolę. Zawodnicy, którzy byli aktywni przed uszkodzeniem rdzenia kręgowego, znacznie szybciej powrócili do regularnego uprawiania sportu po urazie i w rezultacie mieli dłuższą karierę sportową. To samo dotyczy osób, którzy uprawiali sport przed amputacją. Niemniej jednak ważne jest, aby zachęcać osoby nieaktywne do uprawiania sportu, ponieważ ludzie, zarówno sprawni, jak i niepełnosprawni, czerpią ze sportu liczne korzyści [3].

Po pierwsze, sport zapewnia korzyści fizyczne. Osoby niepełnosprawne fizycznie są bardziej narażone na pierwotne i wtórne ryzyko zdrowotne związane z nieaktywnym stylem życia, które mogą być zmniejszone lub złagodzone przez sport. Poprawia on również siłę tkanki mięśniowej, koordynację grup mięśniowych i kontrolę równowagi.