Zastosowanie powtarzalnej przezczaszkowej stymulacji magnetycznej w leczeniu dystonii szyjnej

Powtarzalna przezczaszkowa stymulacja magnetyczna (rTMS) jest metodą stosowaną w neurologii oraz psychiatrii. Wykorzystywana jest w leczeniu: depresji, stanów poudarowych, chorobie Parkinsona, chorobie Alzheimera oraz po urazach czaszkowo-mózgowych. Niniejsza publikacja przedstawia zastosowanie przezczaszkowej stymulacji magnetycznej u 63-letniego pacjenta z dystonią szyjną.

Słowa kluczowe:

powtarzalna przezczaszkowa stymulacja magnetyczna (rTMS), dystonia szyjna, skale TWSTRS, BFM

Przezczaszkowa stymulacja magnetyczna (transcranial magnetic stimulation – TMS) jest nowoczesną metodą stymulacji mózgu, która działa na zasadzie prawa Faradaya − indukcji elektromagnetycznej. Wytwarzane fale elektromagnetyczne przenikają przez skórę i kości czaszki, wnikając do tkanek mózgu na głębokość ok. 2 cm. Powoduje to depolaryzację lub hiperpolaryzację błon komórek nerwowych w zależności od częstotliwości użytych impulsów oraz pobudzanie aktywność neuronów w sąsiednich strukturach OUN na drodze modulacji transsynaptycznej (2, 3).

Aparat do powtarzalnej przezczaszkowej stymulacji magnetycznej (rTMS – ang. repetitive transcranial magnetic stimulation) składa się ze stymulatora oraz cewki. Pole magnetyczne indukowane jest przez cewkę podłączoną do stymulatora. Cewka używana do celów klinicznych ma kształt: koła, stożka lub ósemki. Główną częścią stymulatora jest kondensator generujący przy rozładowaniu przepływ prądu o napięciu do 3000 V i natężeniu do 20 000 A. Wygenerowany prąd przepływa przez cewkę, indukując pole magnetyczne o natężeniu do 2,5 Tesla (4).

Pierwszą powtarzalną przezczaszkową stymulację magnetyczną (rTMS) zastosowano już w 1985 roku w diagnostyce przewodzenia korowo-rdzeniowego (5, 6). Warto nadmienić, że metodę tę stosuje się również w funkcjonalnym mapowaniu mózgu przed zabiegami neurochirurgicznymi oraz w leczeniu ciężkiej depresji (7) (tab. 1).

W zależności od częstotliwości zastosowanej stymulacji, rTMS ma właściwości pobudzające (powyżej 1 Hz) lub hamujące aktywność neuronów (poniżej 1 Hz). W dystonii wykorzystuje się rTMS poniżej 1 Hz, powoduje to zahamowanie aktywnych pól neuronowych i zmniejszenie napięcia mięśniowego.

Powtarzalna przezczaszkowa stymulacja magnetyczna uważana jest za metodę bezpieczną i dobrze tolerowaną przez pacjentów. Do działań niepożądanych należy zaliczyć wystąpienie: niespecyficznych dolegliwości bólowych skóry głowy w trakcie stymulacji, bólu głowy po zabiegu, zaburzenia snu, uczucia zmęczenia, mioklonii w obrębie twarzy, nudności oraz objawów grypopodobnych (9). Objawy te występują rzadko, jednakże należy uprzedzić chorego o możliwości ich wystąpienia przed rozpoczęciem leczenia tą metodą.

Materiał i metody

Pacjent, mężczyzna, lat 63, po przebytej mikrodiscetkomii C5/C6 (w 2012 r.). Rozsiane zmiany demielinizacyjne w OUN. Badanie MR głowy wykazało cechy uogólnionych zaników korowo-podkorowych, głównie w płatach skroniowych. Obecność rozlanych ognisk przykomorowych w okolicach ich rogów oraz licznych i różnej wielkości ognisk w istocie białej przykomorowo. Podobne ogniska mieszczą się w górnym odcinku rdzenia szyjnego. Uogólnione zmiany zwyrodnieniowe na wysokości C3-C7 z cechami obustronnego ucisku korzeni nerwowych.

Pacjent od 2013 r. choruje na dystonię szyjną – kręcz karku prawostronny. Główne dolegliwości zgłaszane przez chorego to uporczywe cykliczne ustawienie szyi w jednej pozycji i napięcie mięśni.

Do wykonania powtarzalnej przezczaszkowej stymulacji magnetycznej użyto aparatu Mag Pro R 20 połączonego z cewką MCF – B70 o kształcie ósemki.

Cewkę aparatu o kształcie ósemki ustawiano na podstawowym polu ruchowym − naprzemiennie raz nad prawą, raz nad lewą półkulą mózgu.

Wykonano 7 zabiegów rTMS o częstotliwość 1 Hz. Każdy z nich trwał 30 minut.

Do oceny dystonii szyjnej użyto następujących skal: Toronto Western Spasmodic Torticollis Rating Scale (TWSTRS) oraz Burke-Fahn-Marsden Dystonia Rating Scale (BFM). Przed wykonaniem zabiegów rTMS dystonię oceniono wg skal: TWSTRS na 28 pkt oraz na 6 pkt w BFM.

Wyniki

Po przeprowadzeniu 7 zabiegów powtarzalnej przezczaszkowej stymulacji magnetycznej zaobserwowano obniżenie napięcia mięśniowego w obrębie mięśni szyi oraz zwiększenie zakresu ruchu. Cykliczne szarpnięcia głowy w prawą stronę ustąpiły, co poprawiło komfort życia codziennego (w tym prowadzenie auta). Zauważono także poprawę stanu psychofizycznego chorego.

Po zakończeniu zabiegów rTMS oceniono powtórnie stan pacjenta przy użyciu skal: TWSTRS na 16 pkt oraz 3 pkt w BFM.

Galeria

Zobacz więcej