Urazy sportowców ‒ postępowanie fizjoterapeutyczne z uwzględnieniem zabiegów fizykalnych

Stosowanie wybranych zabiegów fizykoterapii we wczesnym stanie ostrym zapalnym po obrażeniach narządu ruchu w wyniku przebytego urazu sportowego

W ostrej fazie zapalnej pourazowych obrażeń narządu ruchu należy zmniejszyć jej skutki, w tym: nadmierny odczyn zapalny, miejscowy ból i zwiększoną temperaturę tkanek, wystąpienie krwiaka, ograniczenie lub utratę ruchu, w tym możliwe ograniczenie funkcji narządu ruchu. W tej fazie leczenia stosujemy zabiegi fizykoterapii, których celem jest obniżenie temperatury okolicy uszkodzonych tkanek, ich odciążenie, elewację i miękki ucisk – kompresję – oraz ograniczenie takiego rodzaju ruchu, który mógłby pogłębić skutki mechanizmu wywołanego przez uraz (ang. rest, ice, compression, elevation – RICE). Jednak potrzebujemy wyników dalszych badań na temat skuteczności zasady RICE, ponieważ nie ma ona silnych dowodów naukowych, w tym jej rekomendacji. Niemniej należy podkreślić, że obserwacje praktyków klinicznych potwierdzają jej skuteczność. Doskonalenie zasady RICE wprowadziło zasadę PRICES, kolejno MM, uwzględniając dodatkowo: protekcję stawu, wsparcie, leczenie farmakologiczne i zabiegi fizjoterapii. Warto zaznaczyć, że w ostrych urazach narządu ruchu optymalne jest stosowanie miejscowego oziębiania (lód, kompresy żelowe itp.) co kilka godzin. Po co najmniej kilku dniach możemy stosować źródła emisji temperatury poniżej stu stopni, między innymi krioterapię.

We wczesnej fizjoterapii (co najmniej po 7 dniach) po obrażeniach sportowych wprowadza się metody biostymulacyjne, które mają działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne i stymulujące gojenie tkanek. Należą do nich magnetoterapia niskoenergetyczna, także laseroterapia niskoenergetyczna na początku z aplikowaniem niskich dawek tych źródeł energii. Kolejno po około 10-14 dniach od wystąpienia ostrego urazu możemy aplikować zabieg fonoforezy labilnej z lekami przeciwzapalnymi i przeciwbólowymi z niskimi dawkami ultradźwięków (0,2-0,3 W/cm², wypełnienie: 25%, czas: od 6 do 10 minut).

W leczeniu zespołów bólowych w okresie podostrym i szczególnie przewlekłym po urazie narządu ruchu do metod przynoszących szybki efekt terapeutyczny zaliczamy elektroterapię, która także normalizuje napięcia mięśniowe i poprawia trofikę okołostawowych tkanek miękkich.

W leczeniu przeciwbólowym sportowców stosuje się m.in. przezskórną elektryczną stymulację nerwów (TENS – Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation). W metodzie tej stosuje się prądy zmienne małej częstotliwości o prostokątnych, trójkątnych bądź sinusoidalnych kształtach impulsów. W ostrym bólu zaleca się dłuższy czas trwania impulsu, wyższe natężenie prądu i częstotliwość, tryb burst. Czas trwania zabiegu to od kilkunastu do kilkudziesięciu minut. W praktyce klinicznej wykorzystuje się kilka odmian TENS. Powodują one aktywację mechanizmu przeciwbólowego w wyniku wzrostu wydzielania endogennych opioidów. Inne terapie to: prądy Benarda (DD), prądy mikroamperowe, wysokonapięciowe (HVPS), prądy Träberta.