Urazy sportowców ‒ postępowanie fizjoterapeutyczne z uwzględnieniem zabiegów fizykalnych

Stosowanie metod fizykoterapii w przewlekłych zespołach bólowych i dysfunkcjach po urazie sportowym

Wśród metod elektroterapii wykorzystywanych w przewlekłych zespołach bólowych i w reedukacji funkcji mięśni jest szeroki wybór prądów małej i średniej częstotliwości. Zastosowanie mają prądy Träberta, prądy Kotza. Kolejno aplikuje się stymulację polem elektromagnetycznym wielkiej częstotliwości, które znajduje zastosowanie w przypadkach, kiedy ciepło endogenne może stanowić czynnik pożądany, przygotowawczy do kinezyterapii, jak również w leczeniu tendopatii. Stosuje się także terapię skojarzoną. Głowica ultradźwiękowa służy równocześnie jako ruchoma elektroda połączona z katodą. Stosuje się małe dawki różnych rodzajów prądów: diadynamiczne, DD, TENS, prądy Träberta, modulowane prądy średniej częstotliwości, wysokonapięciowe oraz mikrobodźcowe. Istotą terapii skojarzonej jest oddziaływanie na odruchowo zmienione strefy tkankowe i niwelowanie zmian odruchowych w skórze, mięśniach i tkance łącznej. Przy prawidłowym doborze parametrów i metody zabiegu uzyskuje się oddziaływanie przeciwbólowe (analgetyczne), zmniejsza się nadmierne napięcie mięśniowe, następuje poprawa krążenia w miejscu zabiegowym, przyspiesza się resorpcja krwiaków i zmniejsza się obrzęk tkanek miękkich.

Pozaustrojowa fala uderzeniowa w leczeniu przewlekłych stanów pourazowych i zespołów przeciążeniowych narządu ruchu

Niewątpliwie interesującą metodą leczenia sportowców jest pozaustrojowa fala uderzeniowa (Extracorporeal Shock Wave Therapy – ESWT). W tej metodzie stosuje się zogniskowaną falę uderzeniową (Focused Shock Wave Therapy – FSWT) oraz radialną falę uderzeniową (Radial Shock Wave Therapy – RSWT). Różnią się one charakterystyką czynnika fizykalnego i efektami działania. Wykorzystuje się tutaj zjawisko mechanicznych efektów impulsowej fali o dużej energii. Stosowanie EWST powinno być oparte o wyniki badań klinicznych. Niestety pomimo zachęcających wyników leczenia sportowców w przypadku przewlekłych zespołów bólowych po urazach narządu ruchu (entezopatie, tendopatie itp.) metoda ta wzbudza kontrowersje w zakresie jej skuteczności w niektórych wskazaniach medycznych. Jeden z pierwszych efektów przemawiających za wykorzystaniem ESWT w terapii to dezintegracja i likwidacja patologicznych zwapnień w tkankach miękkich. Niezwykle interesująca obserwacja działania ESWT w przewlekłych dolegliwościach bólowych wskazuje na reorganizację patologicznych połączeń interneuronalnych warunkujących pamięć bólu. Dowiedziono także, że ESWT powoduje stymulację osteoblastów i fibroblastów. Zaczęto więc wykorzystywać ją do wspomagania procesów gojenia się tkanki łącznej.

Zabiegi termoterapii ogólnoustrojowej, do których zaliczamy krioterapię ogólnoustrojową aplikowaną w kriokomorze, kąpiele i masaż ciała w środowisku wodnym czy też saunę, mają zastosowanie zarówno w odnowie biologicznej sportowców, ale także w leczeniu przeciążeń, jak i obrażeń narządu ruchu w różnych etapach postępowania leczniczego.

Podsumowanie

Należy zauważyć, że zwiększa się liczba i różnorodność stanów pourazowych u sportowców i rekreantów w różnym wieku, które można leczyć z wykorzystaniem metod fizykoterapii, łączeniem fizykoterapii z kinezyterapią, farmakoterapią i innymi terapiami. Wybór skutecznej metody leczenia wymaga szczegółowej analizy mechanizmów działania wybranych czynników fizykalnych i właściwego doboru parametrów. Analiza literatury wskazuje jednak potrzeby prowadzenia dalszych badań na temat krytycznej oceny skuteczności stosowanych zabiegów fizykoterapii w poszczególnych jednostkach chorobowych.