Zaburzenia funkcji seksualnych i wspomaganie płodności kobiet – możliwości fizjoterapeutyczne
Techniki fizjoterapii stosowane w leczeniu dysfunkcji seksualnych
A. Terapia manualna
- techniki tkanek miękkich:
- rozluźnianie mięśniowo-powięziowe,
- terapia punktów spustowych,
- masaż łącznotkankowy,
- mobilizacja blizny.
B. Terapia wisceralna
- mobilizacje i manipulacje stawów obwodowych i kręgosłupa,
- techniki osteopatyczne i praca ze strukturami układu nerwowego.
C. Terapia dna miednicy, biofeedback i elektrostymulacja
D. Trening mięśniowy i kontroli motorycznej
E. Korekcja postawy i wzorca oddechowego
F. Edukacja i modyfikacja aktywności dnia codziennego oraz nawyków toaletowych
- eliminacja parcia,
- sposób na zaparcia,
- zmniejszenie ustawienie ciała w czasie mikcji/defekacji,
- pozycje i strategie zmniejszające ból podczas współżycia.
G. Techniki autoterapii
- automasaż powłok brzusznych i okolic krocza,
- trening powięziowy z użyciem rollera i samodzielne rozluźnianie punktów spustowych za pomocą piłeczki,
- ciepłe okłady (2).
H. Wybrane techniki autoterapii:
Remapping jest jedną z poznawczo-behawioralnych metod autoterapii uzupełniającej pracę z ciałem. Polega na mapowaniu oraz skupieniu swojej uwagi oraz zmysłów takich jak wzrok (np. obserwacja krocza w trakcie fazy aktywizacji i rozluźnienia mięśni) i dotyku oraz wizualizacji na wybranych częściach ciała i wykonywaniu wolnych ruchów z synchronizowanym oddechem (2, 3).
Asystowana ekspozycja na bodźce
Jest to jeden z modeli poznawczo-behawioralnych stosowanych w celu uzyskania bezbolesnej penetracji. Celem jest tzw. odczulenie, zmniejszenie napięć i pobudliwości układu nerwowego spowodowanego przewlekłym bólem oraz zmniejszenie nadwrażliwości bólowej. Poniższa praca jest łączona z innymi technikami rozluźniającymi oraz terapią dna miednicy i jej zadaniem jest nie mechaniczne rozciąganie, lecz adaptacja do dotyku i odczuwania struktur poprzez własny dotyk. Pacjentka obserwuje, jak zachowują się mięśnie, szczególnie kiedy następuje relaksacja (2, 3).
Ekspozycję wykonuje się za pomocą: palców, tamponów, dilatorów, sond waginalnych po wcześniejszym dokładnym instruktażu i pracy z pacjentką w gabinecie. Pracę z pacjentką, jeśli jest to możliwe i bezbolesne, warto rozpocząć z sondą waginalną i użyciem biofeedbacku. Pacjentka dzięki informacji zwrotnej będzie w stanie świadomie zrelaksować dno miednicy, a w kolejnym etapie przejść do oswajania się z dotykiem własnego palca, następnie partnera, a w kolejnych etapach dilatorów o większej średnicy (2, 3, 6).
Asystowana ekspozycja na bodźce zazwyczaj rozpoczyna się w modelu in vivo, w którym fizjoterapeuta uczestniczy w procesie aplikacji i jednocześnie w czasie rzeczywistym może wyjaśniać wszystkie obawy pacjentki. Kolejny etap to tzw. model in vitro, w którym terapeuta werbalnie instruuje pacjentkę, a w miarę progresji terapii pacjentka pracuje samodzielnie w domu (2).