Zaburzenia motoryki dużej u dzieci – analiza przypadku

Ocena rozwoju procesów integracji sensorycznej

Podstawowe rozpoznanie: na razie brak – w trakcie badań.

Powód badania:

Mowa i rozumienie mowy u dziewczynki rozwijają się w znacznie opóźniony sposób. Dziewczynka słabiej odczuwa bodźce bólowe, szuka mocnych bodźców ruchowych, dotykowych.

Ocena dziecka

Ocenę funkcjonowania wykonano na podstawie obserwacji swobodnej i ukierunkowanej aktywności, informacji uzyskanych z wywiadu, Kwestionariusza Rozwoju Sensomotorycznego, prób Obserwacji Klinicznej. Zosia brała udział w jednym spotkaniu diagnostycznym z fizjoterapeutą/terapeutą SI.

Kliniczna obserwacja przeprowadzona przez fizjoterapeutę/terapeutę integracji sensorycznej: 

Dziewczynka samodzielnie uczestniczyła w spotkaniu, nawiązała dobry kontakt z terapeutą, nawiązywała kontakt wzrokowy. Dziewczynka wymagała jasnych zasad, kilka razy odmawiała współpracy, wymagała zachęcania, namawiania. Często nie rozumiała polecenia, miała trudności z wykonaniem zadań poprzedzonych instrukcją słowną. Dziewczynka wraz z upływającym czasem spotkania stawała się coraz bardziej pobudzona i rozkojarzona, miała coraz większą trudność ze skoncentrowaniem się na proponowanym zadaniu.

• Przyjęcie pozycji zgięciowej antygrawitacyjnej – trudność z wykonaniem zadania i zrozumieniem polecenia.
• W teorii integracji sensorycznej jakość i czas przyjęcia pozycji zgięciowej antygrawitacyjnej często ściśle korelują z poziomem funkcjonowania układu proprioceptywnego i dotykowego.
• Przyjęcie pozycji wyprostnej antygrawitacyjnej – trudność z wykonaniem zadania i zrozumieniem polecenia.
• W teorii integracji sensorycznej jakość i czas przyjęcia pozycji wyprostnej antygrawitacyjnej często ściśle korelują z poziomem pracy układu przedsionkowego.
• Próba palec-kciuk – próba wykonana prawidłowo z kontrolą wzrokową, dziewczynka nie zrozumiała polecenia, aby wykonać próbę następnie z zamkniętymi oczami.
• Próba palec-nos – próba wykonana prawidłowo.
• Próba diadochokinezy – obserwowano trudności ze zrozumieniem polecenia, skoncentrowaniem się na zadaniu.
• Ruchy gałek ocznych – dziewczynka nawiązuje kontakt wzrokowy, jest rozbiegana, bywa chaotyczna, ma trudność z dłuższą koncentracją wzroku na zadaniu, które jej nie interesuje, ruchy gałek ocznych są płynne.
• Próba praksji − w staniu i w siadzie – zaobserwowano lekkie cechy niezgrabności ruchowej, próba wykonana niedokładnie, zaobserwowano trudności z dłuższą koncentracją, wystaniem w jednym miejscu.
• Naśladowanie pozycji – próba wykonana adekwatnie do wieku.
• Praksja oralna – w normie (próba polegająca na naśladowaniu i planowaniu ruchów w obrębie buzi)
• Próba niepewności grawitacyjnej – w normie (tzn. brak nadmiernego strachu przed wysokością, nie- stabilnym podłożem).
• Dziewczynka nie wykazywała w ogóle strachu przed wysokością i przestrzenią, weszła na samą górę drabinki i zeskoczyła.
• Próby równoważne:
  • równowaga dynamiczna – skoki do przodu, do tyłu, na jednej nodze – próby wykonane prawidłowo
  • skoki naprzemienne – nie zaobserwowano trudności
  • równowaga statyczna − prawa noga w normie, lewa noga w normie.
• Zadania manualne polegające na układaniu wzorów przestrzennych/klocków zgodnie z ilustracją – zaobserwowano trudności.
• Reakcja na faktury – w normie, zwiększone zapotrzebowanie na tego typu bodźce.
• Reakcja na huśtanie – w normie, zwiększone zapotrzebowanie na tego typu bodźce.
• Układanie budowli przestrzennych – zaobserwowano trudności.
• Wystukiwanie rytmów – zaobserwowano znaczne trudności w zakresie koncentracji uwagi.

Głównym problemem dziewczynki jest znaczne opóźnienie w zakresie rozumienia mowy i mówienia.

Dziewczynka ma trudność z dłuższą koncentracją na zadaniu. Wykazuje cechy podwrażliwości w zakresie funkcjonowania układu przedsionkowego i propriocepcji, w zmniejszonym stopniu odczuwa bodźce bólowe – zaburzenia te nie są jednak powodem występujących trudności w zakresie mowy. Należy przeprowadzić wnikliwą ocenę logopedyczną w celu wykluczenia/potwierdzenia afazji. Należy przeprowadzić konsultację neurologiczną. Dziewczynka powinna pozostawać pod intensywną opieką logopedy/pedagoga.q

Podsumowanie

Cel

Stworzenie zabawki rehabilitacyjnej usprawniającej przetwarzanie sensoryczne w zakresie motoryki dużej dla dzieci w wieku przedszkolnym. Wczesna interwencja rehabilitacyjna na terenie placówki przedszkolnej pozwala na usprawnienie i wyrównanie deficytów u dzieci niekwalifikujących się do placówki integracyjnej.

Metody

Analiza przypadku oraz żmudne i w dużej mierze intuicyjne poszukiwanie rozwiązań odpowiadających na bieżące potrzeby dziecka.

Przez ponad rok testowano klocki przez dzieci z różnych przedszkoli oraz odnotowano spostrzeżenia pedagogów przedszkolnych i rodziców dzieci. Dzieci bawiły się gotowymi budowlami lub całkowicie spontanicznie. Odnotowano dodatkowe oprócz znanych sposoby zabawy.

Równolegle przebiegał proces projektowy i odbywały się próby technologiczne. 

Wyniki

Stworzenie rodziny produktów: 2 zestawów układanek sensorycznych do ćwiczenia motoryki dużej o zróżnicowanych wielkościach dostosowanych do wielkości i funkcji, jaką spełnia pomieszczenia. Znane z rehabilitacji zestawy ćwiczeń wzbogacono o nowe, intuicyjnie wykonywane przez dzieci. 

Zaproponowano: ułożenie elementów zestawu, podpowiedzi zabaw, osiągany wówczas efekt terapeutyczny oraz opis integracji zmysłów dla konkretnego zaburzenia sensorycznego.

Wnioski

Trudności diagnostyczne zaburzeń przetwarzania sensorycznego uświadamiają, jak ważny jest rozwój przedszkolny. Zastosowanie klocków w przedszkolu pozwala wyrównać dotychczas niezdiagnozowane deficyty przetwarzania sensorycznego oraz stymulować dzieci zdrowe. 

Przygotowanie różnorodnych kombinacji i układów klocków doskonali i stymuluje większość elementów układu ruchowego z układem przedsionkowym, dotykowym i kinestetycznym dziecka. Sekwencje ruchów trenują adaptację umiejętności ruchowych do zmiennych warunków otoczenia. Przedszkolak doskonali koordynację wzrokowo-ruchową oraz kompetencje językowe.

dr Ewa Bujak