Koślawość kolan u dzieci – przyczyny, diagnozowanie i postępowanie lecznicze

S. Owczarek wymienia stopy płasko-koślawe wśród przyczyn mogących sprzyjać koślawości kolan. Podkreśla jednak możliwość występowania odwrotnej zależności, kiedy to koślawość kolan doprowadza do płaskostopia (2). Problem jest dyskusyjny, gdyż nie wyjaśniono dotychczas kierunku związku przyczynowo-skutkowego, czy koślawość jest przyczyną, czy konsekwencją płaskostopia.

Pojawiają się też informacje o powiązaniu koślawości kolan z kontrolą posturalną.

T. Kasperczyk podaje, że zaburzenia osi kończyn dolnych mogą negatywnie oddziaływać na statykę ciała oraz postawę ciała (19). M. Matyja i in. podają, że w ujęciu neurorozwojowym koślawość traktowana jest jako konsekwencja hipotonii posturalnej wymagającej kompensacyjnej biernej stabilizacji ciała przez poszerzenie płaszczyzny podparcia. Autorki zaproponowały kryteria umożliwiające kwalifikowanie koślawości kolan jako fizjologicznej lub kompensacyjnej. Kryteria te stanowią: 1. stabilizacja ciała – oceniana poprzez obserwację aktywności antygrawitacyjnej w różnych pozycjach oraz 2. stosowna do wieku sprawność fizyczna (14).

Poza wymienionymi przyczynami autorzy opisują związek koślawości kolan z takimi czynnikami, jak: masa ciała, płeć, miejsce zamieszkania czy rodzaje uprawianej dyscypliny sportowej (10, 12, 20-24). Czynniki skorelowane z deformacją kolan to otyłość i hipoplazja (niedorozwój) kłykcia bocznego kości udowej (5). Wykazano, że zaburzenia osiowe kończyn dolnych znacznie częściej występują u dzieci otyłych i z nadwagą w porównaniu do dzieci z prawidłową masą ciała (10, 15, 20-23). W badaniach przeprowadzonych w Poznaniu (21) oraz w San Paulo (22) stwierdzono istotne różnice w ustawieniu kolan między dziećmi z prawidłową masą ciała i otyłymi. Autorzy tych prac sugerują, że w przypadku koślawienia stawów kolanowych wśród dzieci otyłych istnieje duże ryzyko utrzymania się wady w wieku dorosłym. Korelacja tych dwóch zaburzeń wynika ze zwiększonego obciążenia dystalnej części kości udowej i proksymalnego obszaru piszczeli oraz adaptacji organizmu do zmiany położenia środka ciężkości ciała u dzieci otyłych (21).

Powiązanie koślawości stawów kolanowych z płcią nie jest jednoznacznie określone. W badaniach przeprowadzonych w Izraelu (20) oraz w Indiach (25) stwierdzono związek z płcią żeńską. Pozostali badacze nie odnotowali różnic w wielkości kąta udowo-piszczelowego w zależności od płci (10, 26-28), jedynie M. Mohd-Karim i in. wykazali takie różnice w jednej grupie wiekowej (dzieci pięcioletnich) (28).

Pod względem uprawianego sportu, M. Radaković i in. na podstawie uzyskanych wyników badań wywnioskowali, że podobny odsetek zaburzeń postawy występuje u dzieci trenujących i nietrenujących. Wykazano, że wśród badanych uprawiających siatkówkę i piłkę nożną odsetek wad stawów kolanowych jest mniejszy w porównaniu z innymi grupami sportowymi. Natomiast u dzieci uprawiających koszykówkę i gimnastykę stwierdzono relatywnie duży odsetek koślawości kolan. Zasugerowano również, że zaburzenia postawy u sportowców mogą wynikać z przedwczesnej selekcji w niektórych dyscyplinach, z dużych obciążeń układu ruchu w okresach rozwojowych, a także ze stosowania ćwiczeń asymetrycznych i wczesnej specjalizacji (24). Z drugiej strony, według A. Kaspirisa i in. aktywność fizyczna ma pozytywny wpływ na zmniejszenie stopnia koślawości kolan (26).

Galeria

Zobacz więcej