Koślawość kolan u dzieci – przyczyny, diagnozowanie i postępowanie lecznicze

Propozycje usprawniania dzieci z koślawością kolan

Sposób prowadzenia postępowania u dziecka z koślawością kolan zależy od postawionej diagnozy (29). Spośród opisywanych strategii wyróżnić można: obserwację, działania profilaktyczne, leczenie farmakologiczne, fizjoterapię, stosowanie zaopatrzenia ortopedycznego oraz postępowanie operacyjne (2, 7, 16, 18, 19, 25, 29, 39, 40).

Jeżeli istnieje tendencja do koślawienia stawów kolanowych, zaleca się włączenie działań profilaktycznych: noszenie odpowiedniego obuwia, unikanie określonych ćwiczeń, sportów i pozycji sprzyjających koślawieniu kolan oraz preferowanie sportów i ćwiczeń zapobiegających koślawości, a także wyrobienie nawyków poprawnego siedzenia, stania, chodzenia i biegania (2).

W przypadku zdiagnozowania niefizjologicznej (kompensacyjnej) koślawości kolan zaleca się postępowanie fizjoterapeutyczne, w którym wyróżnić można dwa podejścia: posturologiczne (2, 13, 19, 32, 40) oraz neurorozwojowe (14, 16). Pierwsze, często opisywane i bardziej tradycyjne, ukierunkowane jest na lokalną pracę w obrębie kończyn dolnych (13, 40). Natomiast podejście neurorozwojowe zakłada, że rozwój postawy ciała związany jest z jakością napięcia posturalnego, a stany hipotonii posturalnej skutkują zaburzeniami kontroli tułowia oraz obwodowych części ciała – więc koślawość może stanowić bierną kompensację zaburzonej stabilizacji ciała. Taki sposób myślenia implikuje sposób postępowania uwzględniający nie tylko działania lokalne, ale także poprawę kontroli posturalnej (16).

Za podstawową formę pracy terapeutycznej uważana jest kinezyterapia (2) uzupełniana: zabiegami masażu leczniczego, elementami terapii manualnej, zaopatrzeniem ortopedycznym oraz rekreacyjną aktywnością dziecka (13, 19, 40).

W zakresie kinezyterapii proponowane są pozycje do ćwiczeń i ćwiczenia, które nie są poparte badaniami potwierdzającymi ich celowość. Jako najlepsze pozycje do ćwiczeń podawane są: leżenie tyłem, leżenie bokiem, siad prosty oraz siad skrzyżny (40). Sugerowane jest również, aby dzieci unikały długotrwałej pozycji stojącej, szczególnie w rozkroku (13, 40), oraz siadu płotkarskiego i klęcznego, zwłaszcza siadu W (13).

Wśród ćwiczeń korekcyjnych autorzy wyróżniają: ćwiczenia rozciągające pasmo biodrowo-piszczelowe i mięsień dwugłowy uda, ćwiczenia wzmacniające głowę przyśrodkową mięśnia czworogłowego uda oraz mięśnie: krawiecki, smukły, półścięgnisty i półbłoniasty, a także kształtowanie i doskonalenie nawyku prawidłowego ustawiania kończyn dolnych (13, 19, 40). Ponadto w celu rozciągnięcia przykurczonych tkanek okołostawowych stosuje się ćwiczenia bierne redresyjne (13, 19). Niektóre propozycje wydają się wręcz niespójne i nie zawsze dobrze uzasadnione, przykładowo: ćwiczenia czynnego przywodzenia w stawie biodrowym bez oporu i z oporem czy ćwiczenia biernego odwodzenia kończyny w stawie biodrowym, ćwiczenie rotacji zewnętrznej przy wyprostowanym kolanie, a także ogólne wzmacnianie kończyn dolnych, przede wszystkim w odciążeniu (40).

Galeria

Zobacz więcej