Obustronna całkowita endoprotezoplastyka stawu kolanowego a możliwości fizjoterapii
Program ćwiczeń bądź zabiegów
1) Działanie przeciwbólowe i przeciwobrzękowe:
- zabiegi laseroterapii niskoenergetycznej w dawce 4-6 J/cm2, światło R 670/690 nm, w serii 20 zabiegów, obustronnie (fot. 2);
- krioterapia miejscowa – 3 min, obustronnie;
- pole magnetyczne niskiej częstotliwości – 10 mT, 40 Hz, 15 min, obustronnie;
- manualny drenaż limfatyczny – 30 min obustronnie;
- mobilizacja blizny pooperacyjnej – 15 min, obustronnie (fot. 3) (23, 24).
2) Poprawa zakresu ruchomości stawu kolanowego:
- obustronna mobilizacja rzepki stawu kolanowego ok. 15 min, obustronnie (fot. 3);
- ćwiczenia z wykorzystaniem szyny CPM w zakresie 0-90° w czasie 1 h;
- ćwiczenia aktywnego zgięcia stawu kolanowego w pozycji leżenia tyłem: 2-3 serie po 10-15 powtórzeń, obustronnie.
3) Wzmocnienie siły i poprawa kontroli mięśniowej kończyn dolnych:
- ćwiczenia izometryczne wybranych mięśni w zamkniętym łańcuchu mięśniowym z napięciem utrzymywanym przez 30-45 s, z przerwą 30-45 s w 2-3 seriach;
- ćwiczenia core stability – 15 min;
- ćwiczenia czynne i czynne z oporem stawów skokowych i biodrowych – 15 min;
- ćwiczenia z wykorzystaniem technik wg PNF „napnij ‒ rozluźnij” oraz „trzymaj” – 15 min;
- ćwiczenia z wykorzystaniem niestabilnego podłoża w pozycji leżącej i siedzącej – 15 min.
4) Nauka i doskonalenie w zakresie ułatwienia wykonywania codziennych czynności (ADL):
- wstawanie z łóżka – pacjent układa się do brzegu łóżka, wykorzystując ruchy przesuwne miednicy, kończyn dolnych i tułowia. Równocześnie obraca uda wraz z miednicą. Następnie, wspierając się na rękach, przechodzi do siadu z opuszczonymi nogami;
- siedzenie – siedzenie na krześle z wysokim siedziskiem zapewniającym ok. 90° zgięcia w stawach kolanowych i podpórkami pod ręce. Należy unikać krzyżowania nóg (zakładania nogi na nogę);
- wstawanie – pacjent przesuwa się na krawędź siedziska i z maksymalnie możliwym wsparciem rąk, kul łokciowych lub drugiej osoby przechodzi do pozycji stojącej, starając się obciążać równomiernie obie operowane kończyny;
- chodzenie – chód 3- lub 4-taktowy o 2 kulach łokciowych, z odciążeniem kończyn dolnych w zakresie tolerancji bólowej;
- chodzenie po schodach – przed rozpoczęciem tej aktywności pacjent musi się upewnić, że ma do dyspozycji stabilną poręcz i/lub stabilny podłokietnik kuli łokciowej. Zarówno wchodzenie, jak i schodzenie prowadzone jest naprzemiennie z maksymalnie możliwym odciążeniem poprzez kończyny górne, w zależności od tolerancji bólowej. Dodatkowo pacjent jest uczony schodzenia tyłem oraz wchodzenia bokiem, co zostanie wyjaśnione w dalszej części pracy, a schemat ten przedstawiono na fot. 4 i 5.