Profilaktyka wciąż niedoceniana. Eksperci: potrzebne systemowe działania i lepsza koordynacja

Data publikacji: 30.10.2025 r.

Podczas XXI Forum Rynku Zdrowia odbyła się sesja poświęcona profilaktyce i zdrowiu publicznemu pt. „Nie tylko szpital nas wyleczy. To zależy od nas: zdrowie publiczne i profilaktyka”. Eksperci podkreślali, że mimo rosnącej świadomości znaczenia profilaktyki, wciąż brakuje skutecznych mechanizmów wspierających prozdrowotne wybory Polaków.

– Zdrowie publiczne to refleksja nad tym, czy architektura wyboru sprzyja prozdrowotnym zachowaniom – mówił prof. Łukasz Balwicki, konsultant krajowy w dziedzinie zdrowia publicznego. – Możemy edukować o szkodliwości alkoholu, ale jeśli zewsząd otaczają nas jego reklamy i promocje, to sama edukacja nie wystarczy.

Zdaniem eksperta konieczne są systemowe działania oparte na naukach behawioralnych, które pomogą zrozumieć, dlaczego Polacy mimo wiedzy często wybierają niezdrowe zachowania. – Wiedza to za mało, szczególnie gdy zdrowe wybory wymagają wysiłku lub wyrzeczeń – dodał prof. Balwicki.

Nowelizacja ustawy o zdrowiu publicznym w przygotowaniu

Trwają prace nad nowelizacją ustawy o zdrowiu publicznym z 2015 r., która – jak wskazują eksperci – nie spełniła oczekiwań środowiska.
– W systemie działa wiele instytucji zajmujących się profilaktyką: NFZ, sanepid, samorządy. Współpracują, ale wciąż za słabo – ocenił prof. Balwicki. – Nowa ustawa powinna wzmocnić instytucje publiczne i koordynację działań.

Ekspert zwrócił też uwagę na niewystarczające finansowanie: – Na Narodowy Program Zdrowia przeznaczamy rocznie ok. 70 mln zł. To zdecydowanie za mało. Warto rozważyć, by część wpływów z podatków od alkoholu i cukru zasilała NPZ – dodał.

NFZ: potrzeba większego nacisku na profilaktykę pierwotną

Jak wskazał Marek Augustyn, wiceprezes NFZ, Fundusz finansuje obecnie pięć głównych programów profilaktycznych o wartości ok. 590 mln zł, jednak większość z nich dotyczy profilaktyki drugorzędowej.
– Musimy mocniej inwestować w promocję zdrowych nawyków, czyli profilaktykę pierwszorzędową – zaznaczył.

Przypomniał, że NFZ rozwija portale edukacyjne Akademia NFZ i Diety NFZ oraz całodobową infolinię, a także program Moje Zdrowie. – Państwo daje narzędzia, ale to my musimy z nich korzystać. WHO wyliczyła, że każdy dolar zainwestowany w profilaktykę zwraca się siedmiokrotnie, a w szczepienia – szesnastokrotnie – podkreślił.

Edukacja zdrowotna w szkołach – frekwencja niska

Nowy przedmiot „edukacja zdrowotna” miał być ważnym elementem działań profilaktycznych, jednak w wielu miastach uczniowie rezygnują z udziału. W Rzeszowie nie uczestniczy w nim 81 proc. uczniów, w Warszawie – 86 proc.
– Zajęcia są nieobowiązkowe, co zniechęca uczniów, zwłaszcza w szkołach średnich i zawodowych. Edukacja zdrowotna powinna być obowiązkowa – uważa Paulina Piechna-Więckiewicz, wiceminister edukacji.

Profilaktyka stylu życia: dobre efekty w Medicover

Coraz więcej placówek wprowadza programy interwencji stylu życia. W Medicover działa roczny program skierowany do pacjentów z nadwagą, nadciśnieniem i innymi czynnikami ryzyka.
– Wdrożyliśmy działania zgodne z rekomendacjami WHO. Uczestnicy programu znacząco zredukowali swoje ryzyko zdrowotne – poinformował Artur Białkowski, wiceprezes Medicover.

Rosnąca liczba zakażeń HIV – potrzebny krajowy program profilaktyki

Jak podał prof. Miłosz Parczewski, konsultant krajowy w dziedzinie chorób zakaźnych, liczba nowych zakażeń HIV w Polsce podwoiła się w ostatnich latach – z ok. 1500 do 3000 rocznie.
– Polska potrzebuje Krajowego Programu Profilaktyki Przedekspozycyjnej (PrEP). Obecnie profilaktyka jest dostępna tylko prywatnie. Rozmowy z MZ w sprawie programu są na zaawansowanym etapie – poinformował ekspert.

Źródło: Rynek Zdrowia

Reklama