Psychologia medyczna gałęzią nowoczesnej interdyscyplinarnej nauki

Zespół (personel medyczny) istotnym elementem psychologii medycznej

Charakter pracy szpitalnej mieści się w kryteriach, które wpływają na powstanie syndromu wypalenia zawodowego. Są to: konieczność dużego zaangażowania i poświęcenia, duża odpowiedzialność (dbanie o innych, w przeciwnym wypadku dzieje się pacjentowi krzywda). Psycholog medyczny jest również osobą, która stara się koordynować pracę zespołu (lekarze, pielęgniarki, fizjoterapeuci i inni), ułatwiać relacje i sposób porozumiewania się zarówno w zespole, jak i pomiędzy personelem a rodzinami pacjentów.

Świadomość osób pracujących w warunkach ekstremalnych dotyczących stresu oraz oznak wypalenia zawodowego, musi być duża i nieustannie kontrolowana, by szybko rozpoznać objawy i móc przeciwdziałać ich narastaniu (5).

Wypalenie zawodowe rozumiane jako długotrwała reakcja na przewlekły stres związany z pracą obejmuje trzy aspekty: wyczerpanie emocjonalne, depersonalizację (negatywne nastawienie do osób, którym z racji pełnionego zawodu powinno się pomagać), poczucie braku osiągnięć.

Praca z ludźmi chorymi jest narażeniem na stres, współczucie czy poczucie winy. Istnieje więc wysokie prawdopodobieństwo wystąpienia zespołu wypalenia zawodowego u osób ją wykonujących. Stresy w pracy, niemożność odreagowania, wyczerpanie fizyczne, psychiczne, utrudniają spokojny i prawidłowy kontakt. Relacje międzyludzkie zaczynają być napięte, a to wpływa na konflikty w zespole. Psycholog podejmuje tu rolę mediatora, powinien zastosować działania, metody, które będą miały charakter przeciwdziałający zjawisku wypalenia zawodowego. Psycholog medyczny może (poprzez swoją wiedzę, empatię) uświadamiać personelowi, jaki wpływ na powstawanie wypalenia zawodowego mają niektóre cechy osobowościowe. Osoby o niskiej samoocenie, mające nieugruntowane poczucie własnej wartości (nawet sukces jej nie potwierdzi), niepewne, bierne, niechętne do bycia z ludźmi, mające trudność z rozpoznawaniem i opanowaniem własnych emocji – są bardziej narażone na pojawienie się cech wypalenia zawodowego.

Podsumowanie

Najważniejszym elementem współpracy psychologa z personelem jest zbudowanie wzajemnego zaufania, określenie wspólnych priorytetów – jawność informacji o sobie, zaufanie, niestwarzanie sytuacji niedomówień. Istotne są możliwe rozwiązywanie (jakiegokolwiek) problemu „tu i teraz”, a także tolerancja na własne sposoby reagowania, stworzenie warunków do odreagowania. Psycholog jest osobą stymulującą, zwracającą uwagę na aspekty pozytywne, które wzmacniają zespół. W sytuacjach, gdy zespół wyraźnie podkreśla, że określona cecha przeszkadza w pracy, do psychologa należy zrobienie wszystkiego, co w jego mocy, by jednostka tę cechę wzmocniła lub wyciszyła i zaakceptowała (redukując tym samym lęk, niepokój) (6).

Osobami, które znajdują się w samym centrum zainteresowania psychologii medycznej, są: pacjenci, ich rodziny, a także personel medyczny. Z każdą z tych grup trzeba przepracować dysfunkcje zachowań, dotrzeć do źródeł i poprawić funkcjonowanie jednostki. Dlatego też program wsparcia psychologicznego, którego zadaniem jest (w przypadku osób towarzyszących: najbliższych i personelu) przygotowanie do bycia i pracy w warunkach ekstremalnych jest istotny. Przygotowanie psychiki oznacza zrozumienie siebie, motywów swego postępowania, uzyskanie wglądu, zwrócenie uwagi na sposoby komunikowania się z ludźmi oraz uzyskanie możliwości prognozowania swoich zachowań. 

Personel medyczny, pracujący w sytuacjach ekstremalnych (zagrożenie życia, zdrowia), narażony jest na konieczność działań nieprzewidywalnych, obciążających. Psycholog medyczny to osoba koordynująca, zarządzająca trybami i ukierunkowująca działania pacjenta i jego rodziny oraz zespołu pracowników medycznych i niemedycznych (w tym także wolontariuszy) (9).

dr Elżbieta Trylińska-Tekielska, dr Karolina Włostowska, Dorota Maliszewska, Lidia Nowińska, Robert Stachowicz
Wyższa Szkoła Rehabilitacji, Warszawa

Galeria

Zobacz więcej