Obustronna całkowita endoprotezoplastyka stawu kolanowego a możliwości fizjoterapii

Standardy fizjoterapii dotyczące postępowania po zabiegu obustronnej endoprotezoplastyki stawów kolanowych

Ogólne zalecenia dotyczące rehabilitacji po zabiegu obustronnej endoprotezoplastyki stawów kolanowych powinny cechować się etapowością postępowania. Konieczne jest, aby każdemu leczeniu operacyjnemu towarzyszył indywidualnie dobrany proces rehabilitacji, który jest dostosowany do wieku pacjenta, jego stanu ogólnego, wykonywanego zawodu i istniejących ograniczeń funkcjonalnych. Podstawę stanowią wzmocnienie mięśni, poprawa zakresu ruchomości, powrót do „pełniej’’ sprawności oraz życia rodzinnego, społecznego i zawodowego (17, 18). Należy zauważyć, że zabieg aloplastyki kolana najczęściej jest zabiegiem planowym, dzięki czemu możliwe jest przygotowanie pacjenta do okresu pooperacyjnego. Okresy rehabilitacji według różnych źródeł można podzielić na:

• wczesny okres pooperacyjny – celem postępowania jest zapobieganie powikłaniom krążeniowo-oddechowym, zmniejszaniu siły mięśni oraz ograniczaniu zakresu ruchomości, trwa 1-7 doby po zabiegu;
• okres rehabilitacji poszpitalnej – celem jest uzyskanie zgięcia stawu kolanowego przynajmniej do 100 stopni oraz pełnego wyprostu. Siła mięśni w skali Lovetta powinna oscylować na poziomie 4-5, trwa do 8 tygodni od operacji i ma istotne znaczenie dla odzyskania sprawności;
• okres późny – okres późny ma na celu dobór ćwiczeń w taki sposób, aby maksymalnie zwiększyć sprawność pacjenta. Zgodnie z holenderskimi wytycznymi, jako długi czas trwania fizjoterapii rozumie się 12 tygodni rehabilitacji lub więcej. W większości przypadków powrót do codziennej bezbolesnej aktywności zajmuje pacjentowi 4-6 miesięcy (13, 22).

W artykule przedstawiono model usprawniania po zabiegu obustronnej endoprotezoplastyki stawów kolanowych w okresie przejściowym pomiędzy wczesnym pooperacyjnym a okresem rehabilitacji późnej. Standard postępowania dotyczy rehabilitacji w trybie ambulatoryjnym, wizyty odbywają się 2-3 razy w tygodniu przez okres 4 tygodni. Autorzy zakładają, że pacjent otrzymał odpowiedni instruktaż i zalecenia pooperacyjne w okresie szpitalnym oraz instrukcje dotyczące fizjoterapii przedoperacyjnej, a sam przebieg zabiegu i hospitalizacji był planowy i niepowikłany.

Etap rehabilitacji poszpitalnej

I wizyta – badanie fizjoterapeutyczne

Podczas wizyty fizjoterapeutycznej zaleca się ocenę zakresu ruchomości stawu, siły mięśni wpływających bezpośrednio na jego funkcjonowanie, a także jakości i wzorca chodu prezentowanego przez pacjenta, również z uwzględnieniem zaopatrzenia ortopedycznego. Dodatkowo należy ocenić skalę bólu, stopień obrzęku (jeśli występuje) oraz zweryfikować skuteczność dotychczasowej fizjoterapii (fot. 1a-b).

Rehabilitacja ambulatoryjna 2.-4. tydzień po zabiegu

Po zakończonym zabiegu operacyjnym rozpoczyna się proces biologiczny, który polega na uruchomieniu procesów naprawczych w miejscu zabiegu chirurgicznego. Proces jest wieloetapowy, polega na przebudowie i adaptacji tkankowej, co należy uwzględnić, planując usprawnianie. W początkowym okresie powrotu do zdrowia chory powinien poruszać się o kulach do około 4. tygodnia, zwiększając obciążenie stawów przy dobrym stanie miejscowym kolan w ramach tolerancji odczuwanych dolegliwości bólowych. Celem będzie:

• uzyskanie zakresu ruchomości stawu 0-90°;
• działanie przeciwbólowe i przeciwobrzękowe;
• poprawa ruchomości partnerów stawowych stawu kolanowego;
• wzmocnienie siły i poprawa kontroli mięśni kończyny dolnej;
• wykonywanie czynności takich jak: samodzielne wchodzenie i wychodzenie z łóżka, siadanie i wstawanie z krzesła, korzystanie z toalety, chodzenie po schodach.

Częstotliwość wizyt pacjenta w poradni: 2-3 razy w tygodniu.

Galeria

Zobacz więcej