Skuteczność terapii łączonej w przewlekłym zespole bólowym odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa

Zabiegi prowadzono wg następującej metodyki:

Grupa I:

Masaż klasyczny (fot. 1): w trakcie masażu stosowano techniki głaskania, rozcierania, ugniatania, oklepywania, wibracji. Czas trwania masażu wynosił 15 minut. Opracowywano mięśnie przykręgosłupowe odcinka lędźwiowego, grzbiet oraz pośladki. 

Naświetlanie promieniowaniem podczerwonym: zastosowano lampę Solux z filtrem czerwonym. Lampa była umieszczona prostopadle do miejsca zabiegowego w odległości około 50 cm. Pacjent podczas zabiegu odczuwał przyjemne, intensywne ciepło. Czas trwania zabiegu wynosił 15 minut.

TENS: parametry prądu: czas trwania impulsu: 150 μs, modulacja częstotliwości impulsów w zakresie 1-20 Hz, przebieg bifazowy symetryczny, natężenie prądu na poziomie czuciowo- ruchowym. 2 elektrody z silikonowej gumy impregnowanej węglem ułożono przy kręgosłupie po obu stronach odcinka L-S (fot. 2). Czas zabiegu wynosił 30 minut. 

Grupa II:

Laseroterapia: naświetlanie metodą punktową (kontaktową) w okolicach L5-S1. Długość fali promieniowania elektromagnetycznego: 808 nm. W pierwszym tygodniu terapii zastosowano częstotliwość impulsów: 5000 Hz, gęstość energii: 9 J/cm², moc średnią promieniowania: 400 mW. W drugim tygodniu terapii zastosowano częstotliwość impulsów: 6000 Hz, gęstość energii: 10 J/cm², moc średnią promieniowania: 400 mW.

Sonoterapia: głowicą o powierzchni 5 cm2 wykonano powolne i okrężne ruchy, dzieląc pole zabiegowe na 2 pasma okołokręgosłupowe (fot. 3). Parametry: częstotliwość: 1 MHz, gęstość mocy w zakresie 0,8-1,0 W/cm2, współczynnik wypełnienia: 50-75%. W zależności od budowy pacjenta czas trwania zabiegu wynosił od 10 do 15 minut (na pole powierzchni odpowiadającej powierzchni głowicy przeznaczono 2 minuty).

Elektrostymulacja wg Träberta: parametry prądu: czas trwania impulsu: 2 ms, czas trwania przerwy między impulsami: 5 ms. Zastosowano ułożenie segmentarne − elektrodę czynną (katodę) umieszczono poprzecznie na kości krzyżowej, natomiast anodę 3 cm powyżej − podłużnie na kręgosłupie na wysokości Th12- L2. Podkłady były grube oraz mocno zwilżone. Czas zabiegu wynosił 15 minut. 

Do oceny efektów terapii wykorzystano skalę wizualno-analogową VAS, test Laseque’a oraz test Thomayera (test palce − podłoga). 

Dla bólu spoczynkowego oraz dla średniej odległości pomiędzy opuszką palca trzeciego a podłożem podczas skłonu w przód (test palce − podłoga) obliczono zmiany względne wg wzoru:

gdzie: X – zmiana względna bólu spoczynkowego/zmiana względna średniej odległości pomiędzy opuszką palca trzeciego a podłożem, Xp – średnia wartość bólu spoczynkowego przed terapią/średnia odległość pomiędzy opuszką palca trzeciego a podłożem przed terapią, Xk – średnia wartość bólu spoczynkowego po zakończeniu terapii/średnia odległość pomiędzy opuszką palca trzeciego a podłożem po zakończeniu terapii. 

Dla średniej wartości kąta pomiędzy osią długą kończyny dolnej a kozetką, zmierzonej w teście Laseque’a, obliczono zmiany względne wg wzoru:

gdzie: Y – zmiana względna zmierzonego parametru, Yp – średnia wartość zmierzonego parametru przed terapią, Yk – średnia wartość zmierzonego parametru po zakończeniu terapii. 

Analiza statystyczna

Do oceny istotności różnic pomiędzy średnimi poszczególnych zmiennych przed terapią i po niej w obu grupach eksperymentalnych wykorzystano test T dla prób zależnych. Zmiany międzygrupowe porównano testem T dla prób niezależnych. We wszystkich analizach statystycznych przyjęto poziom p < 0,05 jako istotny statystycznie.

Wyniki

Po terapii w obu grupach porównawczych zaobserwowano istotną statystycznie redukcję bólu spoczynkowego (ryc. 2) (p < 0,05). W obu grupach doszło również do istotnej statystycznie poprawy mierzonych parametrów w teście Laseque’a (ryc. 3) oraz Thomayera (ryc. 4) (p < 0,05).

Porównanie względnych zmian mierzonych parametrów wykazało istotne różnice pomiędzy grupą I a grupą II (p < 0,05) (tab. 1). 

Galeria

Zobacz więcej