Obustronna całkowita endoprotezoplastyka stawu kolanowego a możliwości fizjoterapii

Obustronna całkowita endoprotezoplastyka stawu kolanowego

Wielu pacjentów doświadcza obustronnej choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego i wymaga obustronnej endoprotezoplastyki stawu kolanowego. Zabieg ten może być przeprowadzony w ramach procedury chirurgicznej jednoetapowej (oba kolana w tej samej sesji znieczulenia) lub dwuetapowej (dwie wymiany podczas dwóch oddzielnych operacji, które są wykonane w odstępie kilku tygodni lub miesięcy) (6, 11). Obustronna endoprotezoplastyka stawu kolanowego (BTKA, ang. bilateral total knee arthroplasty) jest procedurą chirurgiczną polegającą na wymianie obu stawów kolanowych u pacjentów z zaawansowaną chorobą zwyrodnieniową. Choć jest to skuteczna metoda leczenia, szczególnie u pacjentów z ciężką artrozą obustronną wiąże się z większym ryzykiem powikłań i dłuższym czasem rehabilitacji w porównaniu do jednostronnej wymiany stawu. Od czasu wprowadzenia tej techniki nieustannie pojawiają się kontrowersje co do tego, czy metoda ta może być bezpiecznie stosowana (12, 13).

Do wskazań wykonania zabiegu w trybie BTKA zalicza się: zaawansowane zwyrodnienie stawów kolanowych, ból i ograniczoną funkcjonalność oraz brak efektywności leczenia zachowawczego. Obustronna endoprotezoplastyka jest często rozważana u pacjentów, którzy nie są w stanie funkcjonować z powodu bólu obustronnego i w przypadku których pojedyncza operacja jednostronna nie przyniesie oczekiwanych rezultatów w zakresie poprawy jakości życia. Decyzja o wyborze trybu operacyjnego zależy od: stanu zdrowia pacjenta, wieku, stopnia zaawansowania choroby oraz oceny anestezjologicznej. W przypadku pacjentów w podeszłym wieku lub z wieloma schorzeniami współistniejącymi preferowana może być operacja w dwóch etapach (14-16).

Cel pracy

Celem pracy jest przedstawienie własnych obserwacji klinicznych dotyczących przebiegu procesu rehabilitacji po jednoczasowej obustronnej aloplastyce stawów kolanowych. W oparciu o przegląd aktualnej literatury oraz własne doświadczenia kliniczne autorzy podjęli próbę oceny mocnych i słabych stron tej techniki operacyjnej oraz jej wpływu na przebieg i skuteczność procesu usprawniania pacjentów w okresie pooperacyjnym.

Postępowanie usprawniające po jednoczesnej obustronnej aloplastyce stawów kolanowych

Fizjoterapia jest uważana za jeden z ważniejszych etapów leczenia, który wpływa na osiągnięcie optymalnych rezultatów po aloplastyce stawu kolanowego, jednak jej zakres jest mocno zróżnicowany na całym świecie. Większość protokołów dotyczących rehabilitacji za główny cel uznaje poprawę siły mięśni czworogłowych i zwiększanie zakresu ruchu stawu kolanowego (ROM). Protokoły te zakładają również naukę i edukację w zakresie wykonywania codziennych czynności (ADL) oraz pomoc w wykonywaniu bardziej wymagających ćwiczeń (17). Niestety brak konsensusu co do najskuteczniejszych strategii oraz jasnych wytycznych dotyczących m.in. czasu trwania rehabilitacji oraz jej intensywności może przyczyniać się do niewystarczającego odzyskiwania siły i zakresu ruchu, co skutkuje mniej optymalnymi wynikami funkcjonalnymi pośród badaczy (18). Praktycy rehabilitacji różnią się znacznie w zależności od ośrodka klinicznego, a treść i cele terapii opierają się w dużej mierze na doświadczeniu i intuicji lekarzy. Niektóre kraje, takie jak USA, Australia, Chiny czy Japonia, stosują przedłużoną pooperacyjną rehabilitację stacjonarną, chociaż jej skuteczność w poprawie wyników (w porównaniu z fizjoterapią ambulatoryjną) została zakwestionowana (19, 20). W Wielkiej Brytanii rehabilitacja stacjonarna trwa krótko, a pacjenci są zazwyczaj wypisywani 3-5 dni po operacji. W tym modelu fizjoterapii nacisk kładzie się na to, aby w trakcie krótkiego pobytu pacjenta w szpitalu zachęcić go do podjęcia aktywności ruchowej, ważne jest jego szybkie uruchomienie, które umożliwi bezpieczny wypis. W polskim systemie prowadzenie pacjenta jest uzależnione od jego stanu pooperacyjnego oraz decyzji podjętej przez lekarza prowadzącego. Chory może zostać skierowany zarówno na leczenie stacjonarne trwające kilka tygodni, rehabilitację w trybie oddziału dziennego, rehabilitację ambulatoryjną oraz fizjoterapię domową. W przypadku dwóch ostatnich etapów rehabilitacji proces terapeutyczny jest ustalany przez fizjoterapeutę w czasie wizyty fizjoterapeutycznej, a istotny wpływ na niego ma czas, po jakim pacjent trafi do terapeuty. Zaleca się, aby procedury fizjoterapeutyczne koncentrowały się na terapii ruchowej, a pasywne środki reaktywnie ją uzupełniały. W przypadku pacjentów w wieku produkcyjnym ich profil aktywności powinien być traktowany jako część procesu rehabilitacji, który staje się ważną składową proponowanych ćwiczeń funkcjonalnych. Edukacja pacjenta z informacjami na temat odpowiednich zachowań w stosunku do zakresu operacji, kolejnych etapów postępowania po zabiegu, stanowi ważny element leczenia następczego i fizjoprofilaktyki (21).

Polecamy >> Praktyczne aspekty fizjoterapii kolana <<

Galeria

Zobacz więcej