Rola kompleksowej rehabilitacji w porażeniu nerwu twarzowego

Inne oddziaływania czynników fizycznych i metody pomocnicze

Liczne publikowane studia przypadków obejmują z kolei laseroterapię (57). Nieliczne dostępne wyniki badań klinicznych wskazują na bardzo wysoką skuteczność tej metody zarówno z zastosowaniem laserów nisko-, jak i wysokoenergetycznych, przy czym laser wysokoenergetyczny jawi się jako najskuteczniejsza metoda fizjoterapii w porażeniu nerwu twarzowego, skuteczniejsza niż ćwiczenia mięśni (58).

Część publikacji zaleca ponadto stosowanie pola magnetycznego (59).

Obok wyżej wymienionych metod należy także wskazać na liczne metody pomocnicze, które mogą potencjalnie dobrze posłużyć, jeśli będą zastosowane w konkretnym celu. Wskazać tu należy technikę biofeedback, która wykorzystuje monitorowanie elektroniczne do przekazywania informacji o procesach fizjologicznych. Pacjenci mogą otrzymywać w czasie rzeczywistym informacje zwrotne na temat ruchów ich twarzy, co może pomóc im poprawić kontrolę mięśni. W szczególności jest ona stosowana w prewencji synkinezy (26). Jest to technika podobna, ale skuteczniejsza niż ćwiczenia przed lustrem (26).

Techniką pokrewną elektrostymulacji jest stosowanie ciepła. Przyjmuje się, że terapia ciepłem może pomóc zwiększyć przepływ krwi i zmniejszyć dyskomfort bólowy (60). Tym samym jest to działanie podobne pod względem fizjologicznym do masażu (61), tym nie miej można przyjąć, że może nieść większe ryzyko. Tradycyjnie uważa się bowiem, że zwłaszcza na wczesnych stadiach porażenia należy unikać bezpośredniego ogrzewania, aby zapobiec dalszemu obrzękowi na nerw (62).

Istnieją także słabe dowody na fizjologiczne podłoże skuteczności krioterapii (63) oraz tradycyjnej akupunktury w medycynie dalekowschodniej (64). Niekiedy sugeruje się także możliwość stosowania terapii ultradźwiękami, przy czym często ma to odniesienie do tzw. sonoforezy, a więc wpływania na dynamikę wchłaniania substancji leczniczej (analogicznie do jonoforezy) (65).

Zwraca się ponadto uwagę, że bardzo duże znaczenie mają techniki relaksacyjne. Wynika to z dotychczasowych obserwacji, że stres może zaostrzyć objawy, dlatego korzystne mogą być techniki jego ograniczania, np. głębokiego oddychania, w tym stopniowe rozluźnianie mięśni lub kierowane obrazowanie uwagi (66). Techniki te zostały opracowane na gruncie psychologii, ale zwłaszcza w połączeniu z ćwiczeniami oddechowymi mogą być one łatwo stosowane i nauczane przez fizjoterapeutów (67).

Dodatkowo pacjentów należy informować o znaczeniu pielęgnacji oczu (np. prawidłowego nawilżenia spojówek), ochrony twarzy (stosowanie filtrów przeciwsłonecznych, noszenie odzieży ochronnej podczas aktywności) oraz w zakresie rokowań i przebiegu rekonwalescencji. Jak wynika przedstawionych uprzednio informacji, rola fizjoterapeuty jest tutaj o tyle ważna, że schorzenie może mieć powikłania interdyscyplinarne (np. okulistyczne), a także być manifestacją innych stanów chorobowych (np. infekcji, chorób przewlekłych, nowotworów). W wielu przypadkach może się zdarzyć, że uwzględniając termin oczekiwania na wizytę u lekarzy wybranych specjalności, pacjent może być przed lub na jednym z początkowych etapów konsultacji specjalistycznych i słabo jeszcze rozumieć powiązania pomiędzy fizjologią różnych narządów i układów a czynnością ruchową twarzy. Fizjoterapeuta, przeważnie mając do dyspozycji więcej czasu niż lekarz, powinien zadbać o to, aby wyeliminować braki w świadomości pacjenta.

Istotne jest także dobre zindywidualizowanie leczenia w oparciu o potrzeby pacjenta, przyczynę porażenia nerwu twarzowego oraz stopień uszkodzenia nerwu.