Upadki osób starszych – vademecum fizjoterapeuty

Badania przesiewowe i testy

Obecnie nie ma jednoznacznych wytycznych, jak oceniać ryzyko i przeciwdziałać zjawisku upadków (1). Należy jednak przyjąć, że wszystkie osoby starsze powinny być badane przesiewowo pod kątem zagrożenia upadkami, a pacjenci z grupy ryzyka powinni podlegać wieloczynnikowej ocenie w celu dobrania odpowiednich środków prewencji (7).

Fizjoterapeuta podczas wywiadu powinien wykorzystać kwestionariusz Three key questions (3KQ) [bardziej rozbudowanym i przydatnym kwestionariuszem jest Stay Independent Questionnaire (1)] i zapytać, czy:

1. ) pacjent upadł w okresie ostatnich 12 miesięcy,
2. ) u pacjenta występują problemy z równowagą lub chodem [chód i równowaga to czynniki, których zaburzenie najczęściej koreluje z przyszłymi upadkami (1)],
3. ) pacjent boi się, że upadnie.

Jeśli na jedno z tych pytań badana osoba odpowie twierdząco (dotyczy to zwłaszcza pytań 1 i 2), należy przeprowadzić dalszą ocenę (1, 7). Obecnie nie udało się ustalić, które testy są najlepsze w celu określenia ryzyka upadku u osób starszych. Dlatego w tym artykule postanowiono przedstawić zbiór badań, jakie fizjoterapeuta może przeprowadzić w zależności od stanu zdrowia pacjenta oraz możliwości sprzętowych (podano angielskie nazwy w celu łatwiejszego odszukania ich wraz z metodyką przez czytającego).

Testy przydatne w ocenie ryzyka (1, 7, 13):

• Timed up and go (TUG),
• Functional Gait Assessment (FGA),
• Chair Stand test (CST),
• Short Physical Performance Battery (SPPB),
• Single Leg Stance (SLS),
• Berg Balance Scale (BBS),
• Mini-BESTest,
• Tinetti Performance Oriented Mobility Assessment (POMA).

Dodatkowo, jeśli pacjent odpowie twierdząco na pytanie nr 3, można wykorzystać kwestionariusz Falls Efficacy Scale (FES-I) lub short FES-I (1) – warto wspomnieć, że są one przetłumaczone na język polski i zwalidowane w polskich warunkach (14).

Przeprowadzanie standaryzowanych testów pomaga w ocenie możliwości ruchowych badanego oraz umożliwia zaprogramowanie odpowiednich ćwiczeń i kontrolę postępów.

Galeria

Zobacz więcej