Upadki osób starszych – vademecum fizjoterapeuty

Konsekwencje upadków

Upadki w znaczący sposób obniżają jakość życia osób w wieku geriatrycznym, ponieważ w tej grupie wiekowej są główną przyczyną utraty ogólnej sprawności. Stanowią również jeden z najczęstszych i najpoważniejszych problemów przyczyniających się do niepełnosprawności wśród osób starszych. Przeważnie skutkiem upadków są drobne krwiaki i otarcia, ale 5-20% z nich prowadzi do poważnych urazów takich jak:

• złamania (szyjki kości udowej, kręgosłupa, bliższej części kości ramiennej, miednicy, dalszej części kości promieniowej, żeber oraz złamania okołoprotezowe),
• urazowe uszkodzenia mózgu (TBI),
• urazy tkanek miękkich (5, 6, 8, 12).

U osób starszych najczęściej dochodzi do złamania nasady bliższej kości udowej. Jest to najpowszechniejszy, typowy dla tej grupy wiekowej uraz. Śmiertelność z nim związana w grupie osób starszych przekracza 20%, podczas gdy u osób poniżej 55. roku życia śmiertelność waha się między 2,3 a 6% (6, 13).

Poza konsekwencjami fizycznymi upadki mogą również powodować następstwa psychologiczne. U osób w podeszłym wieku może wystąpić obawa przed upadkiem [co paradoksalnie zwiększa ryzyko zdarzenia (9)], zwłaszcza jeśli wcześniej doszło u nich do takiego incydentu.

Przypadłość ta otrzymała nazwę „zespołu poupadkowego” (ang. post-fall syndrome). Dotyka on 21-65% osób, które wcześniej upadły. Senior doświadczający tego problemu na skutek lęku (a nie utraty sprawności) może ograniczać swoją aktywność w domu i poza nim, izolując się społecznie, obniżając swoją sprawność funkcjonalną oraz uzależniając się od innych osób poprzez przyjęcie siedzącego trybu życia. Prowadzi to do powstania błędnego koła, w którym brak ruchu skutkuje przyspieszeniem szeregu procesów związanych ze starzeniem się. Są to m.in. ograniczona mobilność, utrata siły mięśniowej i pogorszenie kontroli motorycznej, co dalej zwiększa odczuwany przez seniora lęk.

Zespół ten dotyczyć może również osób, które same nie doświadczyły upadku, ale były świadkiem takiego zdarzenia i jego skutków u kogoś innego (6, 8, 10, 11).

Cechy predysponujące do rozwinięcia zespołu poupadkowego to: płeć żeńska, zaburzenia chodu, zaburzenia widzenia, postrzeganie siebie jako osoby chorej, słabej fizycznie, pogorszenie funkcji poznawczych, siedzący tryb życia, niski status ekonomiczny i brak wsparcia emocjonalnego (6).

Dlatego należy kłaść nacisk na utrzymanie sprawności ruchowej osób starszych oraz zapobieganie upadkom i związanym z nimi urazom (2, 8, 9).

Galeria

Zobacz więcej